Marta Solórzano: "o envellecemento e despoboación de grupos de idade activos conleva un envellecemento do territorio que pon en risco o desenvolvemento de políticas públicas"

8 de marzo de 2022

A profesora da UNED falou de emprendemento rural feminino no seu relatorio dentro da xornada que a Deputación de Ourense dedicou a estas mulleres en acción

OURENSE, 8 de marzo de 2022. “Grazas ao labor das mulleres rurais foi posible o mantemento da vida dos pobos, o coidado dos maiores e a actividade agraria tradicional”, dixo a doutora Marta Solórzano García, da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais da UNED, na súa conferencia maxistral ofrecida na Deputación de Ourense dentro da xornada Emprendedoras en feminino. “As mulleres adaptáronse ás condicións do medio rural sendo conscientes das numerosas carencias de servizos, e mesmo de mobilidade. Estas dobres xornadas e a falta de separación entre o ámbito público e privado nestes contextos, non se visibilizan nos datos directamente, pero si son explicativas das baixas taxas de incorporación da muller ao traballo ou a parcialidade da xornada nas estatísticas do mercado laboral”.

O perfil sociodemográfico do Noroeste de España, dixo a relatora, “reflicte unha poboación de avanzada idade, na que salienta unha predominancia das mulleres, que viven en contornas rurais de menos de 5.000 habitantes, esta é a imaxe que se desprende dos datos, que mostra un desequilibrio territorial que conleva a que se eliminen recursos, e con iso pérdase unha poboación que xa non é maioritaria, a poboación activa, conlevando a un maior despoboamento e envellecemento e consolidando un fenómeno conxunto de envellecemento do territorio que pon en risco gran parte das políticas públicas que deben asegurar as necesidades da poboación”.

“As zonas rurais enfróntanse a un problema de marcado envellecemento ao que se suma unha perda dos grupos de poboación que están en idade activa e poderían amortecer efectos derivados da dependencia”, explicou a doutora Solórzano, quen engadiu que “esta unión de envellecemento e despoboamento de grupos de idade activos conleva un envellecemento do territorio que pon en risco o desenvolvemento de políticas públicas tales como atención sociosanitaria, educación, benestar social ou integración social”.

Marta Solórzano expuxo que entre os principais problemas que afectan as zonas rurais atopámonos con: “deficientes estruturas rurais, escasas oportunidades de emprego, inadecuadas infraestruturas e equipamentos, escasa diversificación do tecido económico, desvalorización social da actividade rural e o abandono do campo por parte da poboación máis nova e dinámica”. Por iso, nun contexto semellante, pénsase no emprendemento social como unha vía para mellorar a situación social e económica das mulleres rurais. “Partimos da idea de que igualdade non significa que as mulleres e os homes cheguen a ser iguais, senón que os dereitos e as responsabilidades e as oportunidades das mulleres e os homes non dependan de se naceron homes ou mulleres. Pensamos que capacitar ou promover ás mulleres rurais para emprender socialmente pode contribuír ao seu empoderamento. O empoderamento é o proceso polo que aqueles a os que se lles negou a capacidade de tomar decisións vitais estratéxicas adquiren dita capacidade. Este proceso depende de tres elementos: o acceso aos recursos (materiais, humanos e sociais), a capacidade de definir os propios obxectivos e actuar en consecuencia (axencia), e o grao de cumprimento dos obxectivos”.

Solórzano García lembrou que o emprendemento social “busca xerar un cambio positivo para a sociedade dunha maneira sostible, desde o punto de vista social, ambiental e económico. Para que isto sexa posible devandito emprendemento debe sustentarse sobre un modelo que xere impacto positivo nestas tres dimensións. Isto é o que se chama ‘modelo de negocio social”. O modelo de negocio social reflicte os factores que compoñen un proxecto e que o fan viable. “Coñecer estes factores e de que maneira concrétanse no noso emprendemento para que este xere o impacto que perseguimos é fundamental”, manifestou a profesora da UNED.

Atopar unha oportunidade

Para que un emprendemento social sexa exitoso desde o punto de vista de xeración de impacto positivo nas tres dimensións mencionadas o emprendedor, dixo a doutora, “debe atopar unha oportunidade. E esa oportunidade vén representada por unha necesidade para cubrir. Se alguén ten un problema ou unha necesidade non satisfeita aí hai unha oportunidade de ‘facer algo’, de emprender para satisfacela e así, potencialmente, xerar un proxecto de impacto”. Indicou, ademais, que da mesma maneira, “debemos atopar unha oportunidade de negocio para que o proxecto teña viabilidade económica. Esta poderá vir da venda dun produto ou servizo aos propios beneficiarios ou a outras persoas, grupos ou entidades”.

“Cando falamos de emprendemento social habitualmente vinculámolo á resolución dun problema. O termo ‘problema’ evoca algo negativo, e certo é que no caso de problemas sociais estes o son porque afectan de maneira negativa ás persoas (moitas veces e sobre todo ás máis vulnerables) e/ou ao medioambiente. É polo negativo da situación que os emprendedores se ‘enfadan’ e deciden tomar acción e provocar así un cambio cara a unha nova realidade que entenden máis positiva. Pero como onde hai un problema hai tamén unha oportunidade, os problemas sociais actuais representan oportunidades tanto desde o punto de vista de cubrir necesidades como de ser negocios sostibles”, asegurou Marta Solórzano neste foro de emprendedoras ourensás.

A relatora foi presentada polo director de UNED Ourense, Jesús Manuel García, quen felicitou á Deputación polo seu programa de emprendemento Emprendou, do que depende o acto celebrado no Centro Cultural Marcos Valcárcel. A deputada de Emprendemento, Luz Doporto, fixo de mestra de cerimonias durante toda a xornada, abrindo o acto cun recordo ás mulleres ucraínas que sofren a situación actual de guerra. A continuación mostrou o interese que esperta este programa en tantos mozos emprendedores nos municipios máis rurais da provincia.

Celebrouse unha mesa redonda na que participaron María del Carmen Canal, conselleira delegada de Aceites Abril; Marisol Nóvoa, presidenta da Confederación Ourensá de Empresarios; Inés Rodríguez, fundadora de RIR& CO, Allariz; Araceli Macías, fundadora da cooperativa Outonía, na Veiga; Ana Álvarez, fundadora da firma Cosmética Natural en Sarreaus e Leticia Rodríguez, arquitecta de RDL Estudo, en Ribadavia. Estiveron moderadas por Luz Doporto.

Durante uns minutos cada unha destas veteranas e tamén novas emprendedoras contaron as súas experiencias. María del Carmen Canal lembraba como o seu produto foi moi promocionado por centos de asociacións de amas de casa de toda Galicia que acudían a Ourense a ver a fábrica e interesarse polo aceite. Con gran sinxeleza explicou que o desenvolvemento da súa empresa veu aos poucos, con constancia e ilusión, actuando segundo “vaian xurdindo as circunstancias”.

Marisol Nóvoa contou como estudou Dereito nunha época en que era unha carreira masculina. Quixo desde nena ser avogada e logrouno, e permítelle vivir diso. “E compaxino o meu traballo de avogada coa presidencia da CEO, pola que non cobro nada, ao contrario do que algúns pensan”, dixo. E as tres novos expuxeron como os seus proxectos naceron e puxéronse en marcha coincidindo coa pandemia e o confinamento, o que provocou máis dunha preocupación por como lles iría a aventura emprendedora.

Ana Álvarez viviu cos seus pais na costa andaluza e a familia é natural de Sarreaus. Pois veu ao pobo dos seus avós para emprender. “Podo ir a Madrid, vir a Ourense, viaxar, facer o que queira”, sinalou referíndose ao seu proxecto de vender cosmética natural por internet. E no pobo limiano está, dixo, feliz. As testemuñas das participantes gustaron ao público que enchía a sala. Había emprendedoras varias, autónomos, tamén estaban o vicepresidente da Deputación, Rosendo Fernández, o presidente de Cruz Vermella, Felipe Ferreiro; a decana do Colexio de Economistas, Carmen Sampayo, a vicerreitora en Ourense da Uvigo, Esther de Blas eo director de UNED Ourense, Jesús Manuel García, entre outras organizacións ourensás.

Homenaxe á conselleira delegada de Aceites Abril

A xornada contou tamén coa coach coruñesa María García Trincado, que tentou animar a emprender, e a lembrar todo o que se necesita para afrontar unha iniciativa desa envergadura, e fixo actuar ao público cunha serie de preguntas. Esta xornada finalizou cunha homenaxe a María del Carmen Canal, que recibiu unha figura que lle entregou o presidente da Deputación, Manuel Baltar, quen destacou a grandeza desta muller, incluíndoa entre as grandes ourensás da historia. Tamén aludiu ao Padre Feijoo porque foi autor “ do primeiro tratado feminista dá historia”. Baltar agradeceu o aproveitamento do tempo das xornadas e felicitou a todas as emprendedoras da provincia. Dixo que espera que haxa máis xornadas como esta cada ano de modo que se convertan nun clásico cada 8 de marzo. Ao termo do acto entregouse a todos os asistentes un exemplar da publicación Mulleres en Acción. Unha guía para o emprendemento.