Robots e roubos de dereitos: levantando o velo das máquinas infractoras para axudarnos a ser máis persoas
Un libro dirixido e coordinado desde a UNED aborda a aparición en escena da personalidade robótica e as súas consecuencias. Persoa e persoalidade robótica en Dereito Privado. Ética, Xustiza, Proceso, inicia unha triloxía de obras en torno a esa nova figura artificial.
OURENSE, 20 de xaneiro de 2025. Baixo a dirección das catedráticas da UNED, Fátima Yáñez Vivero, en Dereito Civil e Sonia Calaza López, en Dereito Procesual, e a coordinación de Araceli Donado Vara e Francisco Javier Jiménez Muñoz, profesora e catedrático respeitivamente, tamén da nosa universidade, o libro Persoa e personalidade robótica en Dereito Privado. Ética, xustiza, Proceso, editado por Dykinson, dentro de série A Transición dixital da Xustiza. Ambas as expertas lembran que se a persoa foi concibida orixinariamente como un ser humano, individual e razoable, pronto se produciu un paso máis, para chegar á persoa xurídica, conxunción "moitas veces abstracta, dun número plural de persoas", sinalan ambas as catedráticas. Pero neste tempo noso estamos a ver un paso máis, pois non soamente a persoa física e a xurídica teñen dereitos e responsabilidades, obrigacións senón que tamén aparece en escena a persoa robótica. E as coordinadoras do libro pregúntanse se caberá establecer relacións íntimas coa robótica. Ou se será posible o libre desenvolvemento da personalidade da máquina. Consideran que no novo escenario dixital do Metaverso, onde se fomenta a versión imaxinada da persoa e da personalidade, coa sorprendente ideación de actuacións novas que non por fraguarse en sede tecnolóxica debesen de xerar consecuencias xurídicas cando orixinen danos, prexuízos a outra persoa.
Sonia Calaza sinala: "Persoa física, persoa xurídica e persoa robótica: con toda a forza da bioloxía, promovemos a confluencia de factores que promocionen a eficiencia en todas as ordes prácticas do coñecemento científico: tamén o xurídico!". Este libro é un bo resultado da proxección interdisciplinar promovida polos departamentos de Dereito Civil e Dereito Procesual da UNED. 
Ao longo de 200 páxinas trátanse varias cuestións. Así, Guillermo Cerdeira Bravo de Mansilla desenvolve o capítulo primeiro preguntándose "se humanizar ou personificar. Intelixencia artificial e fundacións robóticas. Nihil novum sub sole". Aquí mostra as teses diversas e a consideración dos robots como cousas sen personalidade, que é a posición maioritaria, compara os actuais robots e os escravos do Dereito romano. Analiza a responsabilidade por danos causados polos robots preguntándose a quen corresponde. María Teresa de la Iglesia Monje céntrase na protección dos datos biométricos e a intelixencia artificial: os datos biométricos físicos, os biométricos conductuais e os biométricos baseados na saúde. Cita medidas de seguridade específicas para protexer eses datos.
Ángel Juárez Torrejón ocúpase do terceiro capítulo, no que trata das "Obras" xeradas por sistemas de IA, á luz dos dereitos de autor. Partindo da propiedade intelectual tal como recolle a Constitución, o autor abonda no elemento obxectivo, é dicir, na obra orixinal, o uso auxiliar da IA para xerar obras, a titularidade das obras xeradas por IA nas que aínda é recoñecible a orixinalidade humana e os resultados xerados por IA nos que non se recoñece orixinalidade humana. Ana Moreno Sánchez-Moraleda aborda no capítulo cuarto a vulneración de dereitos relacionados coa personalidade na internet: problemas de dereito internacional privado. Aquí céntrase na competencia internacional en litixios por difamación difundida na internet, a lexislación europea respecto diso e a lei aplicable en casos de litixio por difamación.
Dolores Palacios González escribe sobre o dereito ao esquecemento en internet, citando motores de procura e redes sociais, dentro da Lei 3/2018. Expón, ademais, o dereito ao esquecemento como dereito á supresión dos datos persoais e a súa manifestación no ámbito dixital. Outro investigador, Fernando J. Ravelo Guillén, aborda o tema Humanos ou máquinas: os robots e a redefinición da personalidade xurídica. Cita a personalidade como atributo humano para logo preguntarse se se produce un cambio de paradigma ao tratar a personalidade xurídica electrónica. Ángel Sánchez Hernández encárgase de expoñer neste libro o sétimo capítulo, dedicado ao artigo 96 da Lei Orgánica 3/2018, do 5 de decembro, de Protección de datos persoais e garantía dos dereitos dixitais: Dereito ao testamento dixital. Esta obra péchase cun estudo sobre o uso da imaxe persoal pola intelixencia artificial, da man de Paula Vega García e, entre os aspectos que cita está o do impacto do Regulamento de IA nas ultrasuplantacións.
A triloxía á que pertence este libro está composta, ademais, por estes outros dous: A responsabilidade civil da Intelixencia Artificial e Dixitalización do servizo público de Xustiza e Intelixencia Artificial xudicial, ambos coa dirección das mesmas directoras, e os mesmos coordinadores.
UNED Ourense
Comunicación
