Monterrei analiza esta fin de semana desde o seo parador a pegada xudea deixada neste territorio, dentro dun curso organizado pola UNED
A primeira xornada incluiu unha cata de viños Kosher tras coñecer datos da presenza hebraica en Galicia mentres o director insistiu en coñecer ben a Historia para loitar contra a posverdade dende a investigación rigorosa
OURENSE, 4 de outubro de 2019.- Organizado pola UNED, está a celebrarse no Parador de Monterrei o curso de extensión universitaria A achega da comunidade xudía á historia da vila de Monterrei. Está dirixido polo profesor doutor Enrique Canteira Montenegro, catedrático de Historia Medieval da UNED e coordinado polo profesor titular de Historia Contemporánea da Universidade de Vigo e profesor titor da UNED, doutor Julio Prada Rodríguez. Patrocinan o Concello de Monterrei, a Xunta a través do Xacobeo 21 e revísta Vinos y Caminos. Colaboran Paradores e a Asociación Galega de Amizade con Israel.
O curso foi inaugurado polo director da UNED en Ourense, doutor Jesús Manuel García Díaz. “A UNED é unha universidade moi sensible cos temas que preocupan nos municipios da nosa provincia para tratalos e profundar neles en forma de curso de extensión universitaria. Ao longo de cada ano académico curso son varios os que celebramos. Certamente sobre as máis diversas materias. A historia ten un oco primordial na nosa programación. E con ela volvemos a este Parador, á Fortaleza impoñente de Monterrei, onde se vai a desenvolver esta iniciativa”, sinalou ante unha sala chea de alumnos.
Ao tratarse dun curso de historia, o director non quixo obviar é a necesidade de armarse intelectualmente contra a postverdade, “onde todo cuéstionase, ata as investigacións científicas de toda clase. Fronte á verdade que cada un quere impor como dogma, apartemos ese “díxome díxome” e centrémonos nas fontes do coñecemento rigoroso, o que ten que ser un revulsivo contra a antiilustración, e proporcionarnos ese prestixio hoxe tan degradado nesta sociedade na que o sabemos todo pero non podemos nada, como sinala Mariña Garcés”. Parafraseando a esta autora, García Díaz sinalou que nos atopamos, máis que nun tempo de postverdad, nunha época póstuma, entendida como a imposición dun novo relato, único e lineal: o da destrución irreversible das nosas condicións de vida”.
Loitar contra a ideoloxía póstuma supón facelo contra a credulidade. Por iso o director da UNED indicou que hai que ir ás fontes do coñecemento, da Historia, para ancorar ben o saber, buscando a verdade. Establecer a verdade, dinos Julian Baggini, require virtudes epistémicas como a modestia, o escepticismo, a apertura a outras perspectivas; espírito de indagación colectiva, disposición a enfrontarse ao poder, desexo de crear mellores verdades e a vontade de deixar que os feitos guíen nosa moral. “A Universidade débenos ensinar a pensar por nós mesmos, pero non en solitario; a ser escépticos, non cínicos; hai que buscar perspectivas alternativas non como verdades alternativas senón para enriquecer a verdade”, dixo García.
O alcalde de Monterrei, José Luis Suárez Martínez felicitou á UNED por organizar este curso sobre a pegada xudía e agradeceu a todos os presentes a súa resposta a esta convocatoria. A primeira relatora, María Gloria de Antonio Rubio, doutora en Historia pola UNED, é unha gran coñecedora do mundo xudeu en Galicia. Esta investigadora do CSIC sinalou como a documentación acerca da poboación en Galicia, salvo en Ourense, “impídenos un estudo demográfico detallado pòr comunidades, e ao mesmo tempo, obríganos a concentrarnos exclusivamente na cidade de Ourense”, pola riqueza de documentos que aquí se conservan do que foi unha cidade episcopal de mediano tamaño e que pode ser exemplo do mundo urbano galego.
Tributos que pagaban os xudeus
Citou os tributos específicos dos xudeus á facenda do Rey tales como a cabeza de peito, que consistía nunha cantidade económica anual coa que cada hebreo contribuía recoñecendo o señorío real e tamén pola especial protección que o monarca lle dispensaba. Este peito era moi cuantioso para os xudeus. Gloria de Antonio Rubio considera que era unha contribución desmesurada, que chegou a supoñer o pago de 4.320.000 maravedíes ao ano, calculando, di a relatora, 360 días por ano.
Cada xudería tributaba unha cantidade extraordinaria, denominada servizo e medio servizo e así, no século XV, segundo esta autora, cobrábase ao ano recadando 450.000 maravedíes. Ambos os tributos eran pouco importantes, segundo De Antonio Rubio.
Aínda había outro, dedicado a sufragar os gastos da guerra de Granada: o servizo dos casteláns de ouro. Así, jada xudeu home de ata 20 anos de idade ou menor emancipado pagaba un castelán de ouro que viña ser 485 maravedíes. Grazas a estes tres impostos, Gloria de Antonio sinala que se pode facer un achegamento ao censo dos xudeus que vivían en Galicia.
Esta investigadora ten varias obras sobre esta temática e entre elas destaca Os xudeus en Galicia (1044-1492), na que fai precisamente un censo dos xudeus galegos, a súa distribución xeográfica, estuda as alxamas galegas, o barrio xudeu das cidades e vilas galegas sendo a primeira xudería galega a de Allariz e a principal, a de Ourense. A autora trata nesa obra rigorosa as actividades profesionais dos xudeus galegos, as súas relacións institucionais e os lazos coa comunidade cristiá así como a evolución das relacións de ambas as comunidades, nos que hai episodios varios como o do asalto á sinagoga de Ourense ou o apartar aos xudeus en barrios separados.
Viños bíblicos
Nesta primeira sesión houbo un relatorio sobre os viños da Biblia, incluíndo unha degustación de viños Kosher. Guiou esta sesión o técnico de viñedos de Sefarad, da Oficina de Turismo de Ribadavia, Antonio Míguez Amil. A xornada acabou cunha mesa redonda na que participaron ambos os relatores, sumándose o alcalde de Monterrei e Rafael Sánchez Bargiela, técnico do Arquivo e Biblioteca Municipais de Tui. O tema proposto foi Sefarad e a oportunidade do turismo xudeu. Ourense é unha provincia, lembrouno o director da UNED na súa intervención inaugural, que debe centrarse tamén con decisión en potenciar o turismo cultural, que podería chegar a ser unha boa industria distintiva de todo o territorio provincial. Aos poucos van seguindo iniciativas, ás que se suma esta de o curso da UNED, dedicada a establecer propostas que viren arredor da cuestión xudía. Sen saír da provincia, este tema dá para varias e interesantes accións.
Visita guiada 
A segunda xornada, prevista para toda a mañá deste sábado, día 5 de outubro, constará de tres citas: a primeira, ás 09.00 horas, coa relatorio Pegadas conversas en Galicia, a cargo de Diego Valor Bravo, doutor en Análise Política e dos medios de comunicación pola URJC. É membro da Sociedade de Ciencias e Relixións da Universidade Complutense de Madrid. Tras a súa intervención falará Felipe Aira Pardo, investigador e historiador local de Monforte de Lemos. O seu tema titúlase: A comunidade xudea e xudeoconversa de Monforte. Ao mediodía comezará unha visita guiada por Monterrei e o seu cemiterio xudeu.
