Científicos da UNED descobren unha vía máis rápida e precisa de detectar arsénico no organismo
O novo método analítico detecta de maneira inequívoca as seis formas ou especies de arsénico máis salientables desde o punto de vista da súa toxicidade, abundancia e a súa influencia sobre os seres vivos, en tan só 30 minutos e de maneira inequívoca, cando a maioría das metodoloxías similares alcanzan só cinco especies.
OURENSE, 17 de febreiro de 2021.-Un equipo de científicos da UNED, liderados por Rosa María Martín Aranda, desenvolveu un novo método analítico capaz de detectar, discernir e cuantificar as seis formas, ou como se coñece concretamente, especies, máis relevantes do arsénico en mostras clínicas e forenses. Aínda que a especiación como ferramenta analítica leva en uso aproximadamente 25 anos, esta investigación recentemente publicada na prestixiosa revista internacional Talanta ten a vantaxe de poder detectar e separar as seis formas químicas de arsénico máis salientables desde o punto de vista da súa toxicidade, abundancia e a súa influencia sobre os seres vivos, en tan só 30 minutos e de maneira inequívoca, cando a maioría das metodoloxías similares, e ata a data, alcanzan ata cinco especies únicamente. En concreto, este método denomínase especiación de arsénico (“ especiación”, análise de especies) e é relevante porque, coñecendo con exactitude que especie ou especies están presentes nas mostras que analizamos, pódese elaborar un perfil específico e así ditaminar se a persoa ou grupo de persoas están expostas ou non, en que grao, cal é a causa máis probable e que síntomas poderían padecer ou están a padecer no momento da toma de mostra.
Para iso fixeron uso de dous das técnicas científicas máis vangardistas e punteiras: un equipo de HPLC ou cromatógrafo de líquidos, e un ICP- MS, un espectrómetro de masas con plasma de axuste inductivo. O equipo que levou a cabo esta investigación, titulada Acetato amónico como nova fase móbil dunha metodoloxía robusta e altamente selectiva de especiación de arsénico por HPLC- ICP- MS, está dirixido por Martín Aranda, vicerreitora de Investigación, Transferencia do Coñecemento e Divulgación Científica e vicerreitora Primeira da UNED; Pablo Fernández Rodríguez, químico e persoal investigador do Departamento de Química Inorgánica e Química Técnica; Jorge Hurtado de Mendoza, doutor en Ciencias Químicas e auditor de ENAC, e José Luis López Colón, coronel do Exército e farmacéutico.
O arsénico erixiuse como un dos elementos máis notorios da Táboa Periódica. As súas implicacións químicas, sanitarias e ambientais convérteno nun axente de complexo estudo, que require das técnicas analíticas máis avanzadas para poder ser analizado. 
Sen interferencias
Normalmente este tipo de analíticas requiren dun medio biolóxico, tipicamente ouriños, para poder aseverar de maneira máis precisa o resultado final. Con todo, a presenza de cloro de maneira endóxena no noso organismo actúa de axente interferente cando se trata de avaliar a presenza de certas especies de arsénico. Unha das vantaxes do método descuberto é a eliminación deste tipo de interferencias: mellora a capacidade de detección da análise ao ser capaz de determinar as seis especies de maneira máis fiable e evitar así os falsos positivos que se producían por confundir o sinal dunha especie de arsénico con este interferente.
Estas especies de arsénico clasifícanse en dous grupos ben diferenciados: especies de arsénico de natureza orgánica e especies de natureza inorgánica. A acumulación e presenza das especies inorgánicas -coñecidas como arsenito e arseniato- en augas de consumo supoñen un grave problema tanto sanitario como ambiental xa que son as especies de arsénico máis tóxicas. Doutra banda, no grupo de arsénico orgánico, distínguese entre as especies orgánicas propias do peixe, a arsenobetaína e a arsenocolina, e as especies orgánicas xeradas no noso metabolismo ao inxerir arsénico inorgánico, dimetilarsénico e monometilarsénico. Estas últimas tamén se atopan presentes en moi pouca proporción en chans e augas, debido principalmente á acción de microorganismos. Os investigadores puideron elaborar perfís específicos para as diferentes posibilidades de exposición existentes. O caso máis común é a exposición a través da dieta (peixes, arroces, certo tipo de algas, mariscos) e as únicas especies observadas son as orgánicas do peixe e as orgánicas xeradas como consecuencia do metabolismo. Estas non presentan ningunha ameaza en termos de toxicidade.
O perfil contrario representaríao a aparición única e exclusiva das dúas especies mencionadas de arsénico inorgánico. Neste caso, trataríase dunha intoxicación grave e podería comportar unha gran gama de síntomas a curto e medio prazo, desde os máis leves como as erupciones cutáneas ou a formación de capas esbrancuxadas nas uñas coñecida como liñas de Mees, ata os máis graves, como varios tipos de cancro, enfermidades cardiovasculares e en última instancia, fallo multiorgánico. O perfil intermedio sería a aparición ou non de arsénico inorgánico unido ás especies de arsénico orgánico metabolizado, nese caso a exposición sería de baixo nivel, pero susceptible de padecer síntomas leves a medio prazo e graves a longo. Con respecto á súa presenza no medioambiente, o arsénico atópase formando parte de medios críticos para a vida humana: a contaminación de augas de consumo provenientes, por unha banda, de verteduras e residuos da minería e a industria, e por outro, a filtración desde a terra, onde se atopa en forma de minerais, ata as masas de auga mediante procesos xeolóxicos de zonas volcánicas. O grao de contaminación ditamínao a presenza dunhas especies ou outras.
VIDEO: Rosa Martín Aranda destaca os aspectos máis novidosos da súa investigación
Comunicación UNED
