Ana García Serrano:“Gústanos comprobar que os resultados da UNED son visibles na sociedade, e que axudan a que esta sexa máis culta, máis formada e posiblemente máis xusta”
A vicerreitora de Metodoloxía e Innovación en funcións inaugurou o curso 2018-2019 en Ourense
OURENSE, 25 de outubro de 2018.-O Centro Asociado á UNED en Ourense-Aula Universitaria da Rúa inaugurou esta semana o curso académico 2018-2019 e para iso contou coa presenza da vicerreitora de Metodoloxía e Innovación en funcións, Ana García Serrano. Xunto a ela estaban o vicepresidente da Deputación de Ourense, Rosendo Luís Fernández Fernández, en representación do presidente da Deputación e do padroado da UNED, José Manuel Baltar; o vicepresidente do Padroado e alcalde de Ourense, Jesús Vázquez Abad; a delegada da Xunta en Ourense, Marisol Díaz Mouteira; o director do Centro Asociado, Jesús Manuel García Díaz e a secretaria do centro, María Concepción Álvarez Gómez.
No patio de butacas do Centro Cultural Marcos Valcárcel atopábanse o subdelegado do Goberno, Emilio Afonso, e o subdelegado de defensa, Gustavo Doncel Paredes, ademais da vicerreitora do Campus de Ourense da Uvigo, Esther de Blas Varela; representantes de partidos políticos, alumnos recentemente graduados, alumnos da UNED Senior, persoal de Administración e Servizos do Centro Asociado e público en xeral.
Ana Serrano lembrou que a UNED é unha universidade pública, cunha longa experiencia próxima aos cincuenta anos, na que estudan preto de 205.000 persoas, que oferta 28 títulos de Grao, 76 Másteres oficiais en distintas áreas e 19 programas de doutoramento. E ademais o pasado curso programáronse 536 Cursos de Formación Permanente, 162 Cursos de Verán e 527 Actividades de Extensión Universitaria. “O balance da oferta é moi positivo, pero é, sen dúbida, o froito dun traballo colectivo, no que os Centros Asociados son a columna vertebral do noso modelo de educación a distancia e semipresencial. O persoal dos centros, e os nosos profesores titores, son a cara da UNED para os nosos estudantes, e de aí, o seu gran protagonismo, e o seu mérito á hora de abordar novos proxectos e estudos que contribúan a mellorar a nosa traxectoria”.
Serrano expuxo que a UNED estivo utilizando as tecnoloxías educativas desde o principio, integrándoas na metodoloxía educativa; “como exemplo, baste dicir que a plataforma educativa que aínda hoxe utilizamos ( aLF) é anterior a Moodle, que contamos cunha importante rede de videoconferencias IP, que hai diferentes unidades de servizos da UNED dando soporte ao desenvolvemento de recursos educativos ( CEMAV, UNED Aberta ou a Editorial).., e seguimos avanzando porque a tecnoloxía e os novos hábitos sociais así o demandan”. Abundou a vicerreitora de Metodoloxía e Innovación en que todo iso “debe engranarse cunha metodoloxía de educación a distancia semipresencial ben definida e coñecida polos profesores e os profesores titores, para alcanzar un ensino de calidade e que os estudantes cumpran as súas expectativas de aprendizaxe”. Esa calidade, sinalou Ana Serrano, procede “tanto de controis internos como externos á UNED, e que asegura, en xeral o bo facer dos docentes e a calidade dos egresados”. Expuxo que con indicadores de excelencia, “estamos nalgunhas áreas do coñecemento entre as 500 primeiros universidades do mundo. Pero hai que mellorar para seguir onde estamos e avanzar postos”.
A vicerreitora agradeceu o labor dos centros asociados “que contan cun equipo humano sensacional composto por profesores titores e persoal de administración e servizos, como é o caso deste centro” .
“Gústanos comprobar que os resultados da UNED son visibles na sociedade, e gústanos crer que axudan a que esta sexa máis culta, máis formada e posiblemente máis xusta. Aprendamos a manexar as críticas, os radicalismos, as desorganizacións, con traballo, honestidade, realismo e un certo grao de atrevemento”, dixo Serrano.
A secretaria do Centro Asociado de Ourense, María Concepción Álvarez Gómez, expuxo a memoria do curso 2017-2018: “O reto que teñen ante si o Centro Asociado á UNED en Ourense-Aula Universitaria da Rúa, non é outro que ao que conseguir levar a bo porto a impartición de todas as titulacións ofertadas, excepto os graos de Ciencias Ambientais, Químicas e Física. Isto supón tutorizar case 1.500 materias, das que preto dun terzo son presenciais ou emitidas desde o centro ourensán e o milleiro restante recíbense por vídeo ou webconferencia desde os outros trece centros asociados cos que o de Ourense forma o Campus Noroeste da UNED”.
A principal novidade académica do pasado curso foi a posta en marcha dun novo Grao, o de Criminología, do que se implantaron á vez os dous primeiros cursos con boa acollida por parte do alumnado, así como a terceira edición do programa da UNED Senior, unha aposta pola formación continua dos nosos maiores coa colaboración da Excma. Deputación Provincial de Ourense, que non só pon a disposición o Centro Cultural Marcos Valcárcel senón que subvenciona co 50% do custo da matrícula ao alumnado domiciliado na provincia de Ourense.
Todo este labor foi posible, relatou Álvarez, grazas a uns recursos humanos que supoñen 63 profesores titores no Centro Universitario de Ourense, outros 12 na Extensión da Rúa e 9 traballadores de Administración e Servizos que atenden a preto de 1.100 matriculados só en Ensinos Regrados, aos que habería que sumar os matriculados nas actividades formativas e de extensión universitaria: outros case 600 alumnos en total que constitúen a auténtica razón de ser do noso Centro Asociado. “Un alumnado que procede no seu maior parte, case un 82% da provincia de Ourense, o que constitúe un importante labor social na medida en que a UNED proporciona formación a un número moi significativo de ourensáns que doutro xeito terían difícil acceder ao ensino superior. Con todo, tamén se rexistran porcentaxes significativas de alumnos procedentes das outras tres provincias galegas (case un 17%) que elixen o centro ourensán e aos seus docentes para completar a súa formación”, engadiu a secretaria.
No que se refire ás comarcas de orixe do alumnado domiciliado na provincia de Ourense, o Centro Asociado á UNED conta con representación de todas elas, destacando en primeiro termo os procedentes da comarca ourensá, que supoñen pouco máis do 68% do total, seguidos dos das comarcas de Verín, O Carballiño, e A Limia, nos tres casos con porcentaxes que roldan ou superan o 5%.
Por grandes áreas de coñecemento o alumnado que opta por Ciencias Sociais e Xurídicas representa o 42% do total, seguido polo de Ciencias da Saúde (20%), Artes e Humanidades (16%), o Curso de Acceso (6%), o alumnado de Ciencias Experimentais e Enxeñería (en conxunto preto dun 5%) e os alumnos e alumnas de CUID e Posgraos (11%).
Se comparamos as grandes liñas evolutivas de matrícula no último sexenio por esas grandes áreas de coñecemento, destaca, en primeiro termo, un lixeiro descenso no número de alumnos matriculados no pasado curso académico que se reflicte en case todas esas grandes áreas de coñecemento, excepto en Ciencias e CUID e Posgraos.
Por idades a maior concentración de alumnos prodúcese no tramo de 27 a 45 anos, aínda que temos cumprida representación desde os 19 ata os 79 anos, o que vén certificar o papel complementario da UNED respecto da Universidade presencial na medida en que boa parte dese alumnado non tería posibilidade de cursar estudos universitarios de non existir esta oferta educativa.
María Concepción Álvarez Gómez destacou que foi especial aceno de identidade deste Centro Asociado “a aposta pola formación continua de calidade máis aló dos ensinos regrados. A actual dirección continuou nesta liña, prestando especial atención ás súas actividades de extensión universitaria e culturais, tratando con iso de levar a universidade ás vilas e principais centros comarcais da nosa provincia á marxe da propia capital, con actividades desenvoltas en Valdeorras, O Ribeiro, a comarca do Támega e a Terra de Orcellón, cunha oferta de cursos centrados nos principais eixos de desenvolvemento potencial de Ourense (turismo, viticultura, patrimonio cultural e relixioso, etc.)”.
E tamén, indicou, cunha especial atención á terceira edición do programa da UNED Senior, dentro do cal se impartiron oito materias cun total de 240 horas de formación e 225 matrículas.
O variado perfil do alumnado en canto á súa distribución por idades, nivel de estudos e actividade e, sobre todo, a elevada valoración do programa, un 8,42 sobre un máximo de 10 puntos, alenta a seguir traballando nesta liña. En total, no curso académico que finalizamos, levaron a cabo 29 actividades de extensión universitaria, culturais e da UNED Senior, con 591 alumnos matriculados, o que supón atender 123 días na o ano de formación non regrada e un total de 420 horas de formación.
A isto teriamos que engadir 15 prácticas de estudantes en entidades públicas e privadas só nos másteres de Formación do Profesorado, Prevención de Riscos Laborais e Psicoloxía Sanitaria, ademais doutra decena de prácticas nos graos de Educación Social, Psicoloxía e Traballo Social.
O representante dos alumnos recentemente titulados, Arián González, natural de Cuba, graduado en Dereito, agradeceu á UNED “permitir que estudantes como eu puidesen realizar a súa carreira. Como moitos de vostedes saben, dedícome a xogar ao xadrez, e estudar noutra universidade supuxese un gran número de ausencias a clases que seguramente serían un gran obstáculo engadido para estudar”. Por iso subliñou que esta Universidade posúe “horarios flexibles e ten, ademais, numerosas entidades por todo o territorio nacional e algunhas a nivel mundial. Gustaríame que a UNED chegase ao meu país, sería un grato pracer!”
Arián González exhortou á UNED “en converterse cada día máis nunha universidade de excelencia, unha universidade onde o coñecemento sexa auténtico, e repito de excelencia, como foi ata agora, e ir á vangarda de España, e non como outras universidades que permiten irregularidades aos seus políticos influentes. Apostemos e defendamos unha universidade íntegra, intachable en valores e en principios e de impoluta calidade a nivel mundial, porque sen educación non poderá haber xamais unha igualdade real e efectiva e inclusión social dos grupos ou clases sociais ao alcance de todos como ordena a nosa Constitución”.
A delegada da Xunta, Marisol Díaz Mouteira, destacou o papel da UNED na formación de tantos ourensáns que, de non existir esta Universidade, terían máis difícil acceder aos estudos superiores. Sinalou o apoio á educación superior desde a Xunta.
O vicepresidente do Padroado, Jesús Vázquez Abad, manifestou que a UNED “realiza unha valiosísima achega non fomento dá Educación para todos, un dous obxectivos máis ambiciosos que poda perseguir unha sociedade moderna: dar a oportunidade de que cada persoa aprenda aquilo que desexa, sen que esta se vexa limitada por cuestión xeográficas ou administrativas. Darlle ás persoas a oportunidade de aprender e converterse na mellor versión de se mesmas, desde un punto de vista individual, e contribuír ao desenvolvemento dá cultura e a integración social”. Tivo palabras para o ex director da UNED en Ourense, o catedrático Jesús de Juana, do que sinalou que “durante máis de 20 anos foi bastión desta Universidade a Distancia, testemuña e promotor do seu desenvolvemento e evolución ao longo do tempo, dá que segue sendo referente com profesor titular, que deixou ou listón moi alto”. Sobre o novo director do Centro asociado, Jesús Manuel García, o vicepresidente do patronado mostrouse convencido de que “ lle trasladará á nosa querida institución ou entusiasmo, ou afán de comunicación, a paixón pola divulgación do coñecemento que sempre lle caracterizou, tanto na súa vertente académica como na xornalística e a dá investigación”.
O vicepresidente da Deputación, Rosendo Luís Fernández, que interveu en representación de José Manuel Baltar, presidente da Deputación e do padroado da UNED, felicitou a todos os alumnos que recolleron as súas bandas e diplomas neste acto. Non deixou de agradecer a Jesús de Juana o seu labor responsable levado a cabo na UNED, e de dar a benvida a García Díaz. Rosendo Luís Fernández ratificou ante os presentes “que dende a Deputación de Ourense continuaremos contribuindo dun xeito firme e decidido a facilitar e promover ou acceso á educación a todos e cada un dous ourensáns, tendo presente que de 92 concellos hai 91 con menos de 20.000 habitantes, cobra maior sentido unha institución destas características, que permite garantir ou acceso a estudos universitarios a todos aqueles ourensáns que ou desexen, independentemente do seu lugar de residencia e dá súa realidade socioeconómica”. Agradeceu o traballo dos profesores titores e destacou de maneira especial a UNED Senior, que xa vai pola súa cuarta edición , que conta con financiamento da Deputación ao 50% na matrícula dos seus alumnos.
Nesta xornada inaugural a lección maxistral impartiuna o catedrático Jesús de Juana López, quen falou de “como Ourense vai esculpiendo e dando singularidade á nosa historia cultural e intelectual, de como nós, con minúscula, puidemos ter unha xeración NÓS, con maiúscula, de como puido ser que en Ourense xurdise este espléndido grupo de intelectuais, sen dúbida o máis notable que alumou Galicia”.
De Juana sinalou que moitos cidadáns sorpréndense de que, de maneira inesperada, a partir dos anos vinte, “Ourense fose berce e sede dunha gran parte dos membros da xeración NÓS e que se convertese, pola súa actividade intelectual e política, na chamada Atenas de Galicia, alcume sen dúbida algo esaxerado, pero que nos está indicando a importancia dese grupo que moraba nela. Pero, como e por que xurdiu en Ourense, periferia desa periferia que era e é a máis meridional da Céltiga e a máis occidental da Romania, en palabras de Risco referíndose a Galicia, pequena cidade sen Universidade, mal comunicada, sen porto, sen impulso industrial, de pequena burguesía…, como xurdiu, -repito- ese conxunto de homes que a fixeron o centro do mundo intelectual galego e galeguista durante tanto anos?”.
O conferenciante cre que os intelectuais ourensáns recibiron “un legado material, científico, cultural, sentimental, etc., moi importante dos seus devanceiros, dos seus maiores, que impregnou e condicionou o seu pensamento, educación e actividade, de tal maneira que poderiamos falar dunha sorte de “ ourensanismo” ou de “ ourensanía” que lles envolvía a todos e que lles era común. Destacou a existencia en Ourense de “unha liña intelectual, unha cadea de personaxes que de forma ininterrompida desde os anos centrais do século XIX podemos agrupar ata NÓS en tres grandes etapas ou xeracións sucesivas que contribúen a conformar unha determinada memoria histórica e conciencia de si na que se destacan as peculiaridades de Ourense, e por ampliación, de Galicia, sobre a base do valor que se atribúe a elementos como a lingua, a terra ou os costumes”. Así, De Juana menciona catro grandes etapas:
1.- “A primeira xeración, a que eu chamo a de Saco e Arce ou do Instituto, configúrase a partir dos anos 40 do século XIX”. Xorden por entón institucións na cidade que irradian “a nova cultura e ciencia burguesa” entre as que cabe destacar a creación, en 1841 da Escola Normal Elemental e en 1842 da Deputación Arqueolóxica Provincial a cargo do deán don Juan Manuel Bedoya.
Tamén hai que subliñar, citou o relator, o labor do frade Bonifacio Ruiz, abade exclaustrado de Celanova e membro da primeira Comisión de Monumentos creada por Real Orde do Goberno de Narváez en 1844. Ao ano seguinte creouse o Instituto Provincial de Instrución Pública. E en 1850 creouse o Liceo Recreo Ourensán, e en 1852 reestruturouse o plan de estudos do Seminario coa entrada dun maior número de materias relacionadas coas humanidades. E a Deputación inicia en 1869, á beira do xardín botánico do Posío, a construción do edificio do actual Instituto Otero Pedrayo.
2.- Unha segunda etapa sitúaa Jesús de Juana nas décadas finais do século XIX e primeiros anos do XX, cando despregou a súa actividade a segunda xeración, a de Marcelo Macías ou da Comisión de Monumentos. Nesa época inaugurouse a Escola Normal de Mestras (1877) e a Escola de Artes e Oficios (1891), e é cando o Instituto trasladouse ao xardín do Posío (1896), que albergará, ademais, a biblioteca, o museo e a sede da Comisión de Monumentos. “Pero sobre todo, neste último terzo do século XIX prodúcese unha auténtica eclosión de extraordinarias publicacións periódicas e de magníficos escritores; entre as primeiras cabe lembrar o Heraldo Gallego, O Tío Marcos dá Portela, El Eco de Orense, o Album Literario ou o Miño, entre outras moitas, e entre os segundos pódense citar a Arturo Vázquez Núñez, Curros Enríquez, Alonso Cuevillas, Camilo Pracer Bouzo, Jesús Muruais, Benito Fernández Alonso, Manuel Martínez Sueiro, Filomena Dato, Juan Neira Cancela, Luciano Cid Hermida ou, por non alongar máis esta lista, a Marcelo Macías, que vai facer de ponte co grupo de Risco porque morreu case centenario en 1941. Apuntamos que Marcelo Macías foi profesor de Risco, Otero e Cuevillas no Instituto Ourensán, onde impartía clases de Retórica e Poética e de literatura”.
A esta segunda xeración débeselle o Museo Arqueolóxico e unha publicación periódica de indubidable valor científico: o Boletín da Comisión Provincial de Monumentos de Ourense. Considera Jesús de Juana que o personaxe máis importante desta xeración foi Valentín Lamas Carvajal.
3.- Unha terceira etapa, sinalou o conferenciante, é a da Xeración NÓS, “a de Risco, Otero e Cuevillas; pero tamén a de Arturo Noguerol, Primitivo R. Sanjurjo, Antón Losada Diéguez, Alexandre Bóveda e outros moitos. A máis coñecida pola súa produción literaria, polas súas investigacións históricas, etnográficas ou xeográficas, e pola súa actividade política dentro do galeguismo. Pero, en fin, unha xeración que non cabe illar da liña de continuidade que marcan as dous anteriores, porque, de feito, os seus creadores ourensáns atoparán durante o seu período de formación aos seus mestres e inspiradores entre os membros das xeracións que lles precederon”.
4.- A cuarta etapa que mencionou o relator é “máis centrada que a anterior na poesía e a literatura e menos na política, por razóns obvias neses anos de ditadura, que se empeza configurar a mediados dos anos corenta ao amparo de Risco e Otero, e que a podiamos chamar xeración Posío, pola revista que desde 1945 era o seu vehículo de expresión, ou tamén de José Ángel Valente, porque nela publicou os seus primeiros poemas”. Entre os moitísimos membros que pertenceron a esta xeración podiamos lembrar a algúns, como José Luis Varela, Alfonso Alcaraz, Ferro Couselo, Segundo Alvarado, Pura Vázquez, Celso Emilio Ferreiro, Alberto Vilanova, Ben- Cho- Shey, Antón Risco, Matilde Lloria, entre outros.
Antes de que a vicerreitora Ana Serrano pronunciase as palabras de inauguración do curso académico, actuou a Capela Madrigalista, interpretando catro composicións: Kanta, Kantemus; Swing Low, Sweet Chariot; Volvoreta e Gaudemus Igitur, que os presentes escoitaron postos en pé.
