Diana Morant: "A UNED merece máis e vaino ter"

2 de octubre de 2024

A ministra de Universidades asegurou, no acto de apertura do curso 2024.-2025: "Sóbranme as razóns para reforzar o compromiso deste Goberno coa UNED, coa nosa aposta sen precedentes polas universidades públicas do noso país. Porque son consciente de que necesitades máis apoio. E contades con esta Ministra para revertir a situación de infrafinanciación que aínda existe na actualidade". O Reitor, Ricardo Mairal, agradeceu a presenza e palabras de Morant , “unha mostra do compromiso firme coa que é a súa universidade, nun ano marcado por algunhas incertidumes financieiras que nos procuraron non pouca preocupación", e díxolle que o feito de que estivese presente demostraba, "unha confianza sólida na nosa institución, que é a súa; confianza e compromiso que agradecemos sinceiramente".

OURENSE, 2 de outubro de 2024. A ministra de Universidades, Diana Morant, dixo con firmeza, durante a súa intervención no acto de apertura do Curso Académico 2024-2025 da UNED celebrado en Madrid, que “este ano a transferencia do Ministerio á UNED vai ter un incremento dun 25%, 19 millóns de euros máis”. Considera que se trata de "un esforzo de xustiza e co que queremos dar a volta ao que pasou nos últimos anos”. Na súa intervención, Morant, lembrou como a UNED, desde 1972, "empezou a levar a educación superior a cada recuncho do país en condicións de equidade e Igualdade. A UNED democratizou a educación universitaria como ningunha outra institución. Achegastes a Universidade a quen a tiña lonxe ou pensaban que non lla podían permitir. Ningunha institución universalizou tanto a educación superior en España garantindo o ascensor social, liderades o verdadeiro progreso, o que trata de poñer a educación ao alcance de todas as persoas. Hoxe, preto de 160.000 estudantes e máis de 1.200 profesores e profesoras iniciades novo curso nalgún dos 61 centros da UNED que se estenden ao longo e ancho do país. As súas 114 aulas de extensión forman unha rede potentísima de polos de desenvolvemento económico, social, cultural e humano. Unha rede que vertebra e cose no noso territorio e a nosa sociedade. Unha rede que levades moito tempo construíndo, tecendo, con esforzo e convicción, sumando complicidades e alianzas, arraigando nas cidades, enriquecéndoas en todos os sentidos".

Diana Morant sinalou que a UNED é "un importantísimo instrumento para o progreso e a igualdade de oportunidades, mellorades o noso país e por tanto, tamén a nosa democracia".

Engadiu que a rede de centros da UNED é unha rede de Coñecemento e de talento que "fortalece o noso Estado de benestar. Sodes un importantísimo instrumento para o progreso e a igualdade de oportunidades, mellorades o noso país e por tanto, tamén a nosa democracia. E hoxe, sen dúbida, tedes un papel importante na transformación que está a vivir España e na creación dunha Europa mellor. Lonxe quedou a receita errada, neoliberal da austeridade e os recortes, que foi substituída pola maior mobilización de fondos públicos de. Así, con estes fondos públicos, co plan de recuperación, transformación e resiliencia no noso país crece máis e mellor apoiado como nunca no coñecemento, o talento e a innovación, pancas de progreso e benestar que ten o seu xerme, sobre todo nas universidades, porque é nas universidades onde se fai o 70% da investigación".

Salientou a ministra que "acabamos de inaugurar o curso con máis universitarios da historia de España, máis de 1.180.0000 estudantes" á vez que felicitou á UNED "porque contribuíu decididamente a facilitar o acceso e aumentar o prestixio social da Universidade pública en España. Coa vosa ambición por unha formación de calidade e pola excelencia investigadora, coa vosa destacada aposta pola internacionalización con presenza en 18 países, co voso liderado incuestionable en innovación educativa, sempre preparando á sociedade para o futuro, para que ninguén quede á marxe do progreso, viva onde viva e sexa cal for o seu xénero, a súa idade, as súas condicións físicas".

Lembrou que no 1 de outubro, Día Internacional das Persoas de Idade salienta o papel protagonista da UNED na Transformación Social. Segundo diversos estudos, dixo, cada ano a nosa esperanza de vida aumenta 3 meses, xa vivimos máis tempo como persoas maiores que como mozas e esta vida máis longa estes anos adicionais tras a xubilación comporta tamén a oportunidade de realizar novas actividades que nos manteñan vivos. Sen dúbida, a oferta da UNED contribúe considerablemente a que isto sexa así. E tampouco quero deixar a oportunidade de destacar o voso compromiso pola igualdade de xénero e a conciliación desde fai máis de medio século, cando case ninguén falaba do que era conciliar, apostastes polo talento e o liderado das mulleres que fixestes historia, cando en 1982 elixistes á primeira muller reitora dunha Universidade pública no noso país, Elisa Pérez Vera".

Morant expuxo que "tamén sabe o reitor e o seu equipo, que estamos a buscar instrumentos para satisfacer e compensar todos aqueles desequilibrios dos orzamentos pasados, pero, sobre todo, estamos en superar o sufrimento e mirar ao futuro se facemos que a UNED teña os recursos necesarios. Porque a UNED merece máis e vaino a ter. Xa o vai a ter con ese orzamento que estamos a elaborar para o próximo ano, pero sobre todo co plan plurianual de financiamento que estamos a construír xuntos para dar solidez e estabilidade a esta Universidade, para liderar con garantías os cambios no mundo da docencia en liña e semipresencial en España e en Europa".

Sinalou a ministra que puxeron en marcha o programa María Goyri de incorporación de talento docente para dar resposta á LOSU, "que este ano se empeza a implantar e que é un instrumento que nos mandata a poñer fin definitivamente á situación de precariedade e de temporalidade que sufrides as universidades públicas españolas, consecuencia daquelas etapas marcadas non só polos recortes, senón tamén polas taxas de reposición practicamente cero. Grazas polo voso empeño en evitar que deixemos ao próximo nunha esquina. Sodes o espello do país integrador, innovador e moderno que somos e polo que traballamos. Contades co apoio do país, o compromiso firme desta Ministra e do Goberno de España e moi especialmente grazas, reitor, querido Ricardo, pola túa loita permanente en favor desa Universidade".

Reitor da UNED

O reitor, Ricardo Mairal, tras agradecer públicamente á ministra as súas palabras, díxolle que "a UNED desenvolveu e continúa desenvolvendo un papel vertebrador social e territorial no acceso á educación superior e demostrou ser unha peza moi importante para o bo desenvolvemento de procesos levados a cabo por outras administracións. Estamos á súa disposición para seguir ofrecendo eses apoios que reducen desigualdades sociais, melloran a capacidade produtiva e cultural de toda a nosa sociedade, potencian a acción exterior de España, e contribúen ao bo funcionamento do Estado, todo iso co firme compromiso de liderar a innovación educativa e impulsar a dixitalización. Teña plena certeza de que, co seu apoio, nunca defraudaremos ningunha expectativa. O retorno social deste esforzo, no que todos os membros desta comunidade estamos involucrados, será superior, como sempre o foi, ao investimento realizado".

Mairal referiuse "á conciencia social do valor dunha institución a que, ao cabo, lexitímaa e protexe #ante as inclemencias que poidan sobrevir. A UNED conta con ese recoñecemento da sociedade, como poñen de manifesto precisamente estes días os miles de estudantes que nos elixen para matricularse nas nosas titulacións. Durante ese máis de medio século de traballo neste proxecto colectivo que é a UNED afrontamos e resistimos non poucas inclemencias e, por responsabilidade e convicción no valor da nosa institución, seguiremos facéndoo, con respecto e lealdade a todas as institucións, pero tamén reivindicando as nosas necesidades a través do diálogo razoado, esa forma de comunicación sobre cuxas virtudes tanto reflexionou quen dá nome a este salón de actos no que nos atopamos, o catedrático de Historia da Filosofía da UNED e Premio Príncipe de Asturias, Emilio Lledó". "Como ve, querida Ministra, a comunidade universitaria da UNED está comprometida coa institución e disposta a impulsar un proceso de modernización que ademais de permitirnos manter a nosa posición de primeira universidade española en número de estudantes, en alcance xeográfico e penetración territorial, sitúenos na vangarda da dixitalización, a innovación educativa, a investigación e a internacionalización académica, que amplíe aínda máis nosa capacidade de trasladar coñecemento, de difundir e defender a cultura para, volvendo ás palabras de Machado, “aumentar no mundo o humano tesouro de conciencia vixiante", engadiu Mairal.

Ricardo Mairal agradeceu a presenza e palabras de Morant ,“unha mostra do compromiso firme coa que é a súa universidade, nun ano marcado por algunhas incertidumes financieiras que nos procuraron non pouca preocupación".

Coa mirada no futuro, o reitor expuxo algúns fitos que definen o proceso modernizador que o seu equipo está a impulsar na UNED:

Modernización dos nosos Estatutos. "Para cumprir co mandato de adaptación estatutaria imposto pola LOSU, iniciamos unha revisión en profundidade dos nosos Estatutos en outubro de 2023. Desde entón, a Deputación permanente do noso Claustro reuniuse en 21 sesións de traballo moi intensas nas que se debateron máis de 120 emendas, cun elevado nivel de compromiso de todos os seus membros e nun clima extraordinariamente construtivo. Só hai uns días quedou aprobado o Proxecto de novos Estatutos, que será presentado e debatido no Pleno do Claustro que prevemos celebrar en novembro. Enorgullécenos contar cun Proxecto de Estatutos que responde a este dobre obxectivo de adaptación normativa e modernización estrutural. A miña felicitación, querida Secretaria Xeral".
Modernización do noso persoal (Plan María Goyri) e a nosa oferta académica. "No eido do persoal docente e investigador, a incorporación dos 35 profesores axudantes doutores a través do Programa María Goyri apontoa o proceso de rexuvenecemento do persoal que xa estamos a impulsar e que vai contribuír, ademais da mellorar a prestación dos nosos servizos educativos, a reforzar proxectos de novas titulacións para seguir adaptando a nosa oferta académica ás demandas da sociedade. Polo que se refire á renovación e modernización da nosa oferta académica (máis aló dos futuros novos graos en IA e Comunicación), hei de destacar o despregamento das microcredenciales, no marco do programa MicroCred de formación continua nas universidades españolas, co compromiso de conceder máis de 1200 microcredenciales ata 2026. Contamos a este respecto cunha vantaxe comparativa fronte a outras universidades e é a rede de 61 Centros Asociados da UNED, que garanten a nosa presenza en todo o país. Isto facilita o coñecemento e o contacto con empresas e outros organismos presentes no territorio, e propicia un mellor coñecemento das necesidades formativas dos mercados laborais locais. De especial interese é, dentro da oferta de microcredenciales, a formación orientada ao desenvolvemento territorial, que vai contar coa colaboración de distintos organismos públicos, entre eles, algúns ministerios e a Federación Española de Municipios e Provincias".
Modernización da nosa Tecnoloxía."Certamente, a dixitalización e a innovación educativa constitúen un imperativo para a nosa Universidade porque, conxuntamente, posibilitan o deseño de diversos escenarios de ensino e de aprendizaxe baseados nas necesidades dos nosos estudantes. Son moitos os proxectos xa en curso inspirados na aplicación das tecnoloxías máis disruptivas para a innovación educativa, na súa aplicación á xestión universitaria e á gobernanza. Por mor da brevidade e a modo de ilustración, vou referir só a dous proxectos: ao proxecto EDUBOTS, que ofrece un conxunto de ferramentas baseadas en intelixencia artificial xenerativa que permiten desde crear recursos de apoio ao estudo, ata simular experiencias profesionais realistas ou conversacións con figuras históricas; e ao proxecto Laboratorios remotos e software de simulación, que permitirá aos case 13.500 estudantes de enxeñería e de ciencias realizar prácticas experimentais a distancia, a través do acceso a laboratorios virtuais ou mediante a manipulación remota de equipos reais".
Modernización da nosa investigación."Destes avances tecnolóxicos tamén se beneficia a investigación, un dos piares centrais da nosa Universidade. Neste contexto, máis aló da nosa crecente participación nas convocatorias competitivas e a aposta decidida cara á transferencia do coñecemento mediante a creación de Cátedras Universidade-Empresa, quero remarcar o noso respaldo decidido ao impulso e reforma da normativa do sexenio de transferencia e ao avance cara a unha nova cultura de avaliación da actividade investigadora en toda a súa diversidade: a nosa participación no proxecto CoAra representa un exemplo elocuente, así como tamén o noso compromiso coa estratexia nacional de ciencia aberta. De feito, a nosa Universidade foi proposta como sede para a celebración do Capítulo Nacional de España en CoARA".
Modernización da nosa presenza internacional. "Neste proceso de modernización da nosa Universidade, resulta así mesmo ineludible seguir avanzando na súa internacionalización. Orgullosos de contar con máis de 100 nacionalidades no noso estudantado, propoñémonos consolidar os nosos 23 centros UNED no exterior –aos que, en poucos días engadirase o que imos inaugurar en Albania, na bela cidade de Gjirokaster, baixo a presidencia do Primeiro Ministro Rama–. Queremos así mesmo reforzar a nosa achega ao espazo iberoamericano de educación superior, e tamén a nosa presenza en África, continente no que podemos acreditar unha traxectoria sólida, de catro décadas, co noso Centro Asociado en Guinea Ecuatorial; iso sitúanos, por certo, nunha posición privilexiada para desempeñar un papel activo no recentemente aprobado proxecto gobernamental Estratexia África, unha de cuxas liñas máis significativas é a cooperación cultural e educativa. Na área internacional, hei de referirme tamén á nosa participación na alianza OpenEU, proxecto seleccionado pola Comisión Europea que agrupa ás máis destacadas universidades abertas e a distancia de Europa para crear a primeira universidade aberta paneuropea e fortalecer o Espazo Europeo de Educación Superior apostando pola inclusión e a transformación dixital e ecolóxica. Finalmente, na miña calidade de presidente da sectorial de internacionalización e cooperación de CRUE, querida Ministra, temos xa moi avanzado o primeiro borrador do que denominamos o Erasmus iberoamericano, un proxecto que, como sabe, puiden compartir coa súa Maxestade o Rey e o presidente do Goberno".
Modernización das nosas infraestruturas."Este curso marca o comezo das obras de remodelación das Facultades de Ciencias Económicas e Empresariais, Dereito e Políticas e Socioloxía, así como a Escola de Enxeñeiros Informáticos, actuacións enmarcadas no Plan de Transición Enerxética, Mecanismo de Recuperación e Resiliencia en edificios da UNED.. Así, afrontamos o maior proceso de renovación dos nosos edificios e instalacións que se levou a cabo nos últimos anos. Todas as actuacións fanse con parámetros de innovación e de eficiencia enerxética, co fin de contribuír á sustentabilidade no uso e a descarbonización de edificios e instalacións e alcanzar os obxectivos de neutralidade climática, integrando, así mesmo, elementos de intelixencia artificial e internet das cousas (IoT). Ademais, seguimos avanzando cara á conclusión da Facultade de Ciencias no campus tecnolóxico de Las Rozas. Púidose xa licitar a central de produción, pendente agora mesmo de adxudicación. Confiamos en que ao longo do ano 2025 o edificio áchese funcionamento a pleno rendemento". Segundo Ricardo Mairal, "podemos afirmar que a comunidade da UNED é esixente e ambiciosa porque persegue horizontes de superación".

Numerosas autoridades fixeron acto de presenza nesta cita académica anula da universidade pública máis grande de España, no salón Emilio Lledó do Edificio de Humanidades da UNED na Cidade Universitaria de Madrid.

Lección inaugural

O profesor José Ignacio Torreblanca Payá impartiu a lección inaugural, titulada Europa como problema académico, político e cidadán. No seu discurso abordou o reto de gobernanza democrática que afronta a Unión Europea, “ese gran experimento que”, en palabras do propio reitor, “comezou a construírse a mediados do século XX –tras dúas devastadoras guerras mundiais orixinadas en Europa–, impulsado pola visión de consolidar unha comunidade de democracias europeas que procurase paz e prosperidade”. O profesor criticou a fragmentación da influencia europea, referíndose á recente votación sobre Gaza nas Nacións Unidas, onde "os países europeos dividíronse en tres bloques de votación, evidenciando a súa irrelevancia nos asuntos do Oriente Próximo". Torreblanca sinalou o paradoxo de Europa, "un proxecto orientado á paz que, con todo, vese obrigado a actuar para frear o avance dun imperio que busca someter aos seus veciños", en referencia á actual situación con Rusia. Segundo o académico, "a derrota de Rusia e a súa transformación interna son indispensables para a seguridade e o progreso do proxecto europeo".

Torreblanca impartiu a lección inaugural falando de Europa cun discurso tan riguroso como atractivo, abordando o reto da gobernanza democrática que afronta a Unión Europea.

O relator pechou o seu discurso citando a Jean Monnet: "Europa non se fará dunha vez nin nunha obra de conxunto; farase grazas a realizacións concretas que, en primeiro lugar, cren unha solidariedade de feito", resaltando a importancia das accións concretas na construción dunha Europa sólida.

No acto de apertura do novo curso tomaron posesión os novos catedráticos e profesores titulares da Universidade, acompañados polos seus padriños no acto de xura ou promesa de desenvolver as súas novas funcións.

Os datos do último curso académico

Na UNED estuda o 12,39% de todos os estudantes de grao. É un dos datos do curso pasado, ofrecidos pola Secretaria Xeral, Elena Maculán, durante o solemne acto de inauguración do curso académico 2024-2025. E polos seus centros pasaron máis de 7.000 estudantes con algunha discapacidade. Mentres, nos centros penais españois, cursaron estudos o curso pasado 500 internos. Todo este traballo pódese levar a cabo grazas á rede de centros, 61 en total, en territorio nacional e outros 23 no exterior. Os exames realizados en ano anterior foron 542.000. Foi o curso académico no que a nosa Universidade integrouse no proxecto OpenUE de alianza de universidades, financiado pola Comisión Europea. Ao longo do último ano académico, segundo expuxo Maculán, puxéronse en marcha dous novos mestrados e un novo micromestrado, ademais de cinco novos micrograos, máis de 500 cursos de formación permanente, 37 cursos en liña masivos e en aberto ademáis de iniciarse o programa de microcredenciais. En investigación, durante o curso recentemente terminado publicáronse 2.930 documentos científicos, 1.053 proxectos activos e defendéronse 158 teses de doutoramento.

A secretaria xeral da UNED, Elena Maculán, deu conta do balance do curso pasado no que a UNED desenvolveu unha intensa actividade reflectida nos datos da súa memoria académica.

No Hub de Innovación Educativa houbo 99 proxectos e 59 cursos de formación docente. En canto a contidos audiovisuais, a secretaria xeral citou os 837.278 ususarios que rexistrou Canle UNED, os máis de cinco millóns de reproducións nos seus vídeos de Youtube así como a repercusión dos programas da UNED en RTVE que foi de 1.800.000 espectadores.

O pasado curso empezáronse a preparar os novos Estatutos da UNED, que irán a aprobación definitiva o próximo novembro. Houbo un recordo sentido para tres membros da comunidade universitaria falecidos este ano: Gabriel Díaz Orueta, profesor Titular do Departamento de Enxeñería Eléctrica, Electrónica, Control, Telemática e Química Aplicada á Enxeñería; Leodegario Fernández Sánchez, profesor Asociado do Departamento de Dereito da Empresa e M.ª Dolores Sánchez Pérez, funcionaria interina do Servizo de Secretaría Xeral.

Panorámica do salón onde tivo lugar o solemne acto académico de apertura do curso, véndose ao fondo o Coro da UNED, que ameniza os interludios con composicións clásicas ben de Bach ou de Mozart.

Na salón de actos Emilio Lledó da UNED había autoridades do Goberno, do Parlamento e da Comunidade de Madrid, xunto a alcaldes de municipios de Madrid, autoridades civís e militares. Por parte da UNED estaba o equipo de goberno, reitores honoríficos; decanos e directores, persoal docente e investigador así como o persoal Técnico de Administración, Xestión e Servizos; directores, profesores titores e PTGAS dos centros asociados e estudantes.

Os directores David Morales, de UNED Talavera; Alejandro Cerdá, de UNED Alcira; Judit Vega, de UNED Baleares; Jesús Manuel García, de UNED Ourense e Lorena Jiménez, de UNED Guadalajara pousan con Rosa Martín, vicerreitora Primeira.

Entre os directores de centros asociados acudiu o de UNED Ourense, Jesús Manuel García, que mantén sempre a presenza institucional de Ourense e a súa provincia nese solemne acto de carácter nacional e anual, que conta coa participación do Coro da UNED nunha cita de despregamento do cerimonial universitario.