Na UNED defendéronse 158 teses de doutoramento no curso pasado

21 de marzo de 2024

A Escola Internacional de Doutoramento, que ven de celebrar o seu décimo aniversario investindo a 48 novos doutores, está entre as máis importantes de España coas súas máis de 2.134 matrículas. Segundo o reitor, naceu para crear "un foro interdisciplinar, un foro de diálogo que permita aos investigadores de diferentes ámbitos intercambiar impresións e facer visible e patente a importancia que ten a interdisciplinariedade na investigación". Mariano Barbacid sinalou na súa lección maxistral que o cancro "non é unha enfermidade senón un conxunto de moitas e moi distintas enfermidades con moi distintas respostas ás diferentes opcións terapéuticas".

OURENSE, 21 de marzo de 2024. A Escola Internacional de Doutoramento da UNED (EIDUNED) celebrou os seus primeiros 10 anos cun acto académico solemne. Presidiuno o reitor Ricardo Mairal Usón, acompañado polo director da Escola Internacional de Doutoramento, Ángel de Juanas Oliva, a secretaria da Escola, Gema Juberías, a vicerreitora primeira e vicerreitora de Investigación, Transferencia e Divulgación Científica Rosa Mª Martín Aranda e o prestixioso científico Mariano Barbacid, que, ademais, é doutor honoris causa pola UNED e padriño dos novos doutores.

O director de EIDUNED, agradeceu a presenza do Profesor Barbacid, "padriño desta promoción de doutores. O profesor Barbacid é, moi acertadamente, doutor honoris causa pola nosa universidade. É un científico cuxa labor deixou un sinal intenso en campos como a bioloxía, a química e a medicina. O seu exercicio profesional e investigador é impresionante e constitúe un exemplo de vocación de servizo a toda a humanidade, sempre que, grazas a el e aos seus achados tantas vidas salváronse e salvaranse". O director manifestou que neste primeiro Día de Doutoramento, "non só marcamos o inicio dunha festividade na Escola Internacional de Doutoramento, senón que tamén conmemoramos festexando o día de Hipatia de Alexandría. Hipatia, unha figura emblemática na historia do pensamento e a investigación, que personifica o espírito de indagación e o compromiso coa excelencia que tanto valoramos na Escola Internacional de Doutoramento, grazas ao labor que desenvolven os coordinadores de programa, directores de teses e investigadores en formación. Unha escola que naceu no curso 2013-14 con 413 doutorandos matriculados en 17 programas e que, a día de hoxe, contamos con 21 programas e a nosa Escola sitúase entre as escolas de doutoramento máis relevantes do país por número de matrículas, máis de 2.143, como por número de teses defendidas por curso académico: 158 no curso 2022-23. Así mesmo, a nosa Escola formou 1.186 doutores a distancia de 58 nacionalidades distintas".

O director de EIDUNED salientou o "compromiso dos nosos doutores coa xeración de coñecemento relevante e transformador da sociedade".

De Juanas expuxo que EIDUNED "sitúase nesta posición grazas tamén ao apoio que recibe por parte do noso excelentísimo e magnífico reitor, que hoxe nos preside, e o seu equipo de vicerreitores. Con especial mención á nosa vicerreitora de investigación, transferencia e divulgación científica, a profesora Rosa María Martín Aranda. Moitas grazas a todos". "Hoxe tamén celebramos -indicou De Juanas- unha década de existencia da nosa Escola. Dez anos de dedicación, innovación e excelencia na formación de investigadores que, a recado, grazas ao seu desempeño, esforzo, talento e sacrificio están a transformar e transformarán o mundo co seu traballo incansable. Neste día tan especial, é fundamental recoñecer o arduo traballo e a dedicación daqueles que lideraron esta institución con visión e paixón. Por iso, rendemos homenaxe aos nosos exdirectores, os profesores José María Labeaga Azcona, Yolanda Gómez Sánchez, Miguel Requena y Díez de Revenga e Cristina González Gaya. Permítanme que lles dea o meu máis sincero agradecemento e recoñecemento polo seu labor desenvolvido nos primeiros anos da Escola, polo seu legado e a súa inspiración. E, moi especialmente, quero agradecer á miña antecesora, a profesora Cristina González Gaya pola súa honestidade, integridade e exemplo de talante universitario. Así mesmo, neste día especial, tamén expresamos a nosa gratitude e recoñecemento aos coordinadores de programa xubilados que dedicaron o seu tempo e esforzo a guiar aos nosos doutores cara á excelencia académica e profesional. En recoñecemento á súa incalculable contribución, no día de hoxe outorgarémoslles as medallas da Escola Internacional de Doutoramento, como símbolo da nosa profunda admiración e aprezo". Tamén salientou o "compromiso dos nosos doutores coa xeración de coñecemento relevante e transformados da sociedade", recoñecendo así o impacto das investigacións levadas a cargo polos doutores da UNED. Por iso entregáronse os premios ás teses con maior impacto, transferencia e divulgación científica UNED-Banco de Santander.

Birretes e guantes brancos, agardando o xuramento ritual e a investidura dos novos doutores neste solemne acto académico co gallo do décimo aniversario da Escola Internacional de Doutoramento da UNED.

Ángel de Juanas expresou o seu recoñecemento "cara ao extraordinario labor que realiza o noso claustro de profesores dos 21 programas de doutoramento. Grazas a eles, e aos coordinadores e secretarios dos programas, polo seu admirable compromiso vocacional na formación de futuros doutores que se realiza desde a Escola. Así mesmo, o meu recoñecemento tamén para o PTGAS pola súa responsabilidade á fronte da administración da Escola e polo seu encomiable esforzo nos labores diarios para a xestión das teses doutorais".

Non lle faltaron tampouco palabras para "os nosos novos doutores que celebran hoxe a súa investidura e as súas familias que os acompañaron na súa formación. A eles e elas, quería felicitarlles por acadar o máis alto grao universitario. E, á súa vez, tamén quería pedirlles que manteñan sempre vivo o seu compromiso coa ciencia e os valores universitarios, en aras do ben común e do interese xeral da sociedade. Estou convencido de que, tras estes anos de formación na nosa universidade, a UNED xa formará parte ineludible das súas vidas. Grazas por elixirnos". Por último, o director de EIDUNED, en nome da Escola, expresou "que nos reafirmamos no noso compromiso coa excelencia académica. E asegúrolles que seguiremos traballando con entusiasmo para promover unha formación investigadora innovadora, de calidade e internacional; así como pola formación de líderes na investigación".

Mariano Barbacid brindó una conferencia sobre las nuevas terapias en Oncología muy didáctica y comprensible para el auditorio del acto en el que fue padrino de los 48 nuevos doctores.

Mariano Barbacid brindou un relatorio sobre as novas terapias en Oncoloxía moi didáctico y comprensible para o auditorio do acto no que foi padriño dos 48 novos doutores.

Lección maxistral

A lección maxistral ofreceuna o doutor Mariano Barbacid quen falou de Novas terapias en Oncoloxía. Sinalou que os últimos 25 anos "representaron un período no que se avanzou de forma espectacular no desenvolvemento de novas tecnoloxías contra o cancro". Así, dixo que ese período "representou o fin da Quimioterapia como primeira opción terapéutica limitándoa a aqueles tumores para os cales nin a Medicina de Precisión nin a Inmunoterapia nin as Céluas CAR-T cells poden ofrecer mellores solucións", e puxo como exemplo os tumores de páncreas, pulmón microcítico, glioblastoma etc. "ou ben para aqueles pacientes que por diversos motivos non responden a estas terapias innovadoras".

Barbacid manifestou na súa intervención, moi didáctica, que é importante lembrar dous aspectos: "que o cancro non é unha enfermidade senón un conxunto de moitas e moi distintas enfermidades con moi distintas respostas ás diferentes opcións terapéuticas", e en segundo lugar, "que sen investigación, tanto pre-clínica como clínica, será imposible seguir avanzando".

Os catro directores da EIDUNED que precederon ao actual, viron o desvelamento das fotografías coas que serán recordados na sede da propia Escola.

Neste solemne acto académico desveláronse os retratos dos anteriores directores da Escola, os doutores: José María Labeaga Azcona; Yolanda Gómez Sánchez, Miguel Requena y Díez de Revenga, e Cristina González Gaya. "Os directores anteriores guiaron a escola con sabedoría. As escolas de doutoramento son cruciais en cada universidade, son viveiros onde florecen novas ideas", sinalou Labeaga Azcona. González Gaya indicou que con ela á fronte de EIDUNED viviron o confinamento que derivou na defensa telemática de teses doutorais e con ela iniciouse o impulso ao doutoramento industrial. Mostrouse orgullosa "da enorme tradición doutoral que atesoura a UNED". Outra ex directora, Gómez Sánchez, destacou que lle parece toda unha deferencia homenaxear aos ex directores de EIDUNED. A delegada do reitor para Alumni UNED, María Ángeles González Galán, interveu para animar a todos a formar parte deste colectivo de egresados da UNED, especialmente os 48 novos doutores que neste acto foron investidos como tales tras prestar o xuramento seguindo o ritual protocolario en diálogo co reitor. Igualmente farase entrega das medallas da EIDUNED a todos os coordinadores de doutoramento e ao Persoal Técnico, de Xestión e de Administración e Servizos (PTGAS) xubilados da Escola. Haberá premio para as teses doutorais de maior impacto.

Ricardo Mairal dixo que "estamos celebrando a Ciencia, posto que no século XXI o inmenso edificio da ciencia e da tecnoloxía debe ser interpretado como unha parte esencial da cultura".

"Unha aspiración lexítima"

O reitor, Ricardo Mairal, pechou o acto dicindo que EIDUNED "é un proxecto que coñezo ben e que naceu fai dez anos cunha aspiración nobre como é cultivar a investigación, un dos piares fundamentais no mundo da Academia, si, unha aspiración lexítima como é a de modelar o mundo da ciencia desde a investigación. Xorde este proxecto co fin de crear un foro interdisciplinar, un foro de diálogo que permita aos investigadores de diferentes ámbitos intercambiar impresións e facer visible e patente a importancia que ten a interdisciplinariedade na investigación. Foi fai dez anos cando comezamos este proxecto e hoxe honramos co noso recoñecemento a todos os equipos, son moitos, docentes, investigadores, persoal técnico de administración e servizos, estudantes, que confiaron e puxeron isto en marcha, nun momento no que esa aspiración lexítima, convirán comigo que ten un significado moi especial porque é certo, estamos a vivir nun mundo ferido e fragmentado en moitas frontes de preocupación e incerteza. E todos os asumimos coa nobre intención de poder dar resposta a todos estes desafíos. Somos conscientes desa incerteza que estamos a vivir e que o noso tempo áchase convertido no problema do noso tempo, por dicilo en palabras de Ortega, que nos debe facer sentirnos compelidos a dar resposta ás moitas aspiracións nas novas xeracións que nos están reclamando e que nos van a permitir dar resposta desde a ciencia a estes desafíos. E non debemos engurrarnos e miren, eu como reitor, quero compartir con todos vostedes ese camiño que nos espera, ese camiño que avendrá nun futuro próximo. E quéroo facer precisamente cultivando os valores da ciencia e da educación. E non podo pensar nun mellor exemplo que este acto, no que se pode dicir que estamos a celebrar a Ciencia, debido a que no século XXI o inmenso edificio da ciencia e da tecnoloxía debe ser interpretado como unha parte esencial da cultura e todas as vocacións, sexan as que sexan, son elementos indispensables nunha sociedade xusta".

Xunto con Barbacid, Mairal e De Juanas estaban tamén na mesa Rosa María Martín Aranda, vicerreitora de Investigación, e a secretaria da EIDUNED, Gema Juberías.

O reitor sinalou que "a consecución de todos os desafíos que estamos a vivir, inmensos, van depender, en boa medida, do peso que lle deamos á ciencia nunha sociedade que sexa consciente do seu saber, de ser, sobre todo, capaz de anticipar, e neste contexto, inscríbese o noso recoñecemento á importancia que ten a ciencia, si, a ciencia, non o esquezan, é a resposta cara as incertezas, lonxe de caer en posicións apocalípticas e pesimistas, sexamos valentes, non nos arredemos e busquemos amparo na ciencia e no coñecemento como resposta a estes moitos desafíos".

Mairal Usón afirmou que celebrar a ciencia como se fixo neste acto do décimo aniversario de EIDUNED "é facer aprezo á imaxinación e á creatividade, ao esforzo continuado e ao rigor. Celebrar a ciencia, dicíanos unha investigadora ao recibir o Premio Nacional de Investigación, é recoñecer o valor que ten a ambición construtiva e a orixinalidade, ambos os indispensables para o progreso da sociedade. En definitiva, lembraba esa investigadora, celebrar a ciencia é recoñecer innovación e progreso están inextricablemente unidos. Pois ben, hoxe, co alento destas palabras, celebramos o décimo aniversario da nosa Escola Internacional de Doutoramento, que naceu para potenciar, aínda máis, a nosa investigación, que é un dos nosos piares".

Os novos doutores, das distintas facultades da UNED, seguiron con atención e ilusión o acto académico solemne da súa investidura.

Mairal agradeceu de maneira especial o traballo da doutora Paloma Collado, "que foi a que armou toda a parte xurídica e a que eu recibín como vicerreitor de Investigación. Todo un traballo! O meu máis sincero recoñecemento, Paloma, por poñer non só os primeiros fundamentos do hoxe é este gran edificio e eu publicamente quérocho recoñecer, pero ademais non só a ti senón aos directores de EIDUNED, aos coordinadores, e especialmente aos que se xubilaron e que son referentes en cada un dos seus ámbitos de coñecemento e de investigación. Vostedes, en boa medida xestionaron este proxecto como mellor débese xestionar, que non é outra cousa que abundando na perseveranza aplicada a proxectos intelixentes, porque en cada época uno ten que xestionar o que é relevante. Lembrábanos Cristina González Gaya, si, as incertezas que tivemos #ante escenarios como a pandemia. Son exemplo da importancia que teñen o esforzo e o tesón vocacional". O reitor agradeceu ao Banco de Santander a súa colaboración nos premios ás teses doutorais de maior impacto. "A ciencia é proteica e ten unha capacidade de achegar disciplinas e só é así como debe concibirse", sinalou Mairal.

Nos actos solemnes da UNED non pode faltar o Coro da universidade, que sempre sorprende e pon a nota de elegancia musical para marcar os interludios.

O reitor da UNED aludiu con tristura ao "mercantilismo científico ao que estamos sometidos, revistas depredadoras. Escoitáronmo moitas veces e seguiranmo escoitando porque vou ser moi combativo. Debemos combater esas prácticas que ofrecen unha visión moi negativa, inexacta e miope do extraordinario traballo que se fai nos laboratorios, nas bibliotecas, nas salas de estudo, nas escavacións arqueolóxicas, etc. etc.Cara ise mercantilismo científico debemos reaccionar reclamando o rigor científico e non só iso, tamén estamos niso, debemos, sobre todo, xa que cremos na interdisciplinariedade, desenvolver métodos de avaliación que nos permitan, con finura, con rigor e con exactitude, avaliar esa interdisciplinariedade. Moito me temo que aínda nos queda moito camiño por percorrer. E, ao afastarnos dese mercantilismo científico, témonos que afastar dunha visión excesivamente cuantitativa desa avaliación para levarse cabo unha avaliación cualitativa. Bo exemplo disto é a participación da nosa Universidade nos proxectos da Declaración de San Francisco. Oxalá podamos ver que esta avaliación cualitativa sexa o camiño para poñer certa orde nese mercantilismo científico que non nos ofrece unha gran imaxe do moito e bo traballo que existe nas universidades en investigación. E sen esquecernos da importancia que ten o financiamento da investigación sen a cal moito me temo que os proxectos non son cribles". O reitor da UNED mencionou negociacións para conseguir dedicar o 5% todo el a investigación.

Tras o xuramento, o reitor impuxo aos novos doutores o birrete, baixo a atenta mirada do padriño de la promoción, o doutor Barbacid, e do director de EIDUNED, profesor De Juanas.

Dirixiuse aos 48 novos doutores, que conseguiron así obter a máxima gradación académica e pediulles "que sexan positivos, que sexan entusiastas porque precisamente para dar resposta a estes desafíos que estamos a vivir, necesitamos persoas que atesouren rigor, que abracen a razón como foro do pensamento crítico dunha sociedade, que se afasten deses argumentos moitas veces excesivamente estrafalarios e para iso voulles pedir que cultiven a innovación", e lembrou as palabras de Ramón y Cajal cando nos di que "debemos ser capaces de axitar as bolboretas na mente. Unha metáfora tan bonita para referirse ás ideas innovadoras e iso é o que eu lles vou pedir é que o fagan buscando referentes porque a investigación móvese grazas a esa cadea de transmisión e retransmisión do coñecemento. E eses referentes son, por exemplo, o que hoxe temos connosco, o profesor D. Mariano Barbacid, doutor Honoris Causa pola nosa Universidade", salientando como grazas ao seu traballo, en 1982 descubriu do primeiro oncoxén humano que levou á primeira identificación directa asociada co cancro, que abriu todo un camiño de estudo, a Oncoloxía molecular.

Unha vista parcial do salón de actos onde se celebrou o décimo aniversario da Escola Internacional de Doutoramento da UNED, ao que asistiu tamén un alto cargo do Banco de Santander.

Mairal Usón reclama unha volta a un humanismo "que tome como centro a razón, o rigor, a positividade, o optimismo, o feminismo, a ecoloxía e a espiritualidade interna e sobre todo o respecto inalienable ás persoas. Oxalá podamos abrazar ese humanismo porque agora apélolles a unha educación consciente e responsable que tome como fin ás persoas asumindo que os límites, non son abstractos senón que están vivos e xunto coa crítica convén lembrar que máis que a admonición ou a queixa o que corresponde é interpretar os factores causantes con lle fin de podelos alterar dando lugar a outras solucións. A razón dialéctica moito témome que ten moi pouco percorrido. A razón interpretativa e hermenéutica é a que nos ofrece horizontes de paz, horizontes de mediación e diso tamén vai este camiño da ciencia e do coñecemento".

O director da EIDUNED, Ángel de Juanas, con Mariano Barbacid e co director de UNED Ourense, Jesús Manuel García, na sesión fotográfica que se fixo ao rematar o acto para a historia da Escola Internacional.

Todo o acto tivo o magnífico acompañamento musical do Coro da UNED, con pezas clásicas e o Te quiero, de Benedetti, que causou emoción na sala. Foi unha xornada festiva da ciencia na que entre outros invitados estaba o director de UNED Ourense, doutor Jesús Manuel García Díaz, quen felicitou aos responsables deste evento institucional polo décimo aniversario da EIDUNED e tamén felicitou ao doutor Mariano Barbacid e aos novos doutores.

Oferta de programas de Doutoramento

Como facer un doutoramento na UNED