A vicerreitora Primeira felicitou á dirección de UNED Ourense polo seu traballo “con novos retos, alianzas e proxectos futuros"

28 de octubre de 2021

Todas as institucións do Consorcio ratifican o seu apoio decidido ao labor que esta Universidade realiza na provincia ourensá fai case 30 anos considerándoa fundamental para garantar a igualdade de oportunidades

OURENSE, 28 de outubro de 2021.- A vicerreitora Primeira da UNED e vicerreitora de Investigación, Transferencia do Coñecemento e Divulgación Científica, Rosa María Martín Aranda, mostrou o seu agradecemento aos estudantes egresados, aos seus acompañantes e aos profesores titores que os guían. Así ocorreu na solemne celebración do acto de apertura do curso académico en UNED Ourense 2021-2022. Tivo un recordo cariñoso para o anterior director, Jesús de Juana, xa xubilado e presente no acto. A última cerimonia de apertura do curso celebrouse en outubro de 2019, quedando o ano pasado anulada pola pandemia. E naquel entón Jesús de Juana recibira unha homenaxe pola súa xubilación, estando Rosa María Martín presidindo devandito acto de apertura, como onte. Así destacou que con de Juana a UNED viviu unha longa etapa “e dela recibimos esta importante herdanza forxada desde 1992. Agora, con outra dirección felicito ao actual director, Jesús Manuel García Díaz e ao seu equipo, porque estamos noutra etapa de novos retos, de alianzas e de proxectos futuros nos que está a traballar para seguir abrindo as portas da universidade. García Díaz está a desenvolver un importante traballo en UNED Ourense, con novas accións en prol das políticas de cohesión con institucións para conseguir unha UNED moi metida na sociedade ourensá. E iso tendo unha pandemia e un confinamento por medio, no que UNED Ourense seguiu funcionando á perfección grazas ao traballo firme do director que soubo manter unido ao seu equipo para superar esta situación atípica”.

O vicepresidente da Deputación, Rosendo Fernández Fernández, quixo expresar “o agradecemento por este solemne acto institucional. Parabéns aos estudantes que agora recollen vos seus diplomas”. Fernández, que participou en representación do presidente do Consorcio de UNED Ourense, José Manuel Baltar Blanco, ratificou un ano máis “que a Deputación continuará apoiando á UNED, seguirá facilitando ou coñecemento a toda a provincia. De 92 concellos, 91 non acadan vos 20.000 habitantes. Fai falta máis que nunca unha universidade como a UNED para garantir a igualdade de oportunidades. Por iso seguirá apostando por este Centro Asociado de Ourense”. Destacou o traballo dos profesores titores tanto nas instalacións de Ourense como na aula de extensión da Rúa, e referiuse á UNED Sénior, que conta con seis anos de vida e éxito de participantes.

O tenente de alcalde de Ourense, Armando Ojea Bouzo, expresou que " é un pracer representar ao Concello de Ourense, orgulloso de apoiar á UNED. Quero desexar un bo curso aos alumnos e aos profesores titores. A UNED achega crecemento persoal e profesional para todos e supón unha fonte de crecemento para a cidade e a provincia”.

O delegado provincial da Xunta en Ourense, Gabriel Alén Castro, sinalou coa función que desempeña a UNED “cómprese ou lanuxe anhelo educativo dá igualdade de oportunidades para todas as persoas interesadas non acceso á educación superior. E isto, que xa de por se é un fito, ten na súa base outro éxito: ou de romper coas barreiras espaciais e temporais dá universidade presencial. Anhelo que deu conta da súa potencialidade non desenvolvemento da pandemia da Covid 19”. Alén Castro manifestou que a Xunta apoia a educación superior en Galicia “e por tanto faino tamén coa UNED, cos seus catro centros asociados nas catro provincias. Formamos parte do Consorcio de UNED Ourense, Universidade que apoiamos desde ou seu comezo nesta terra porque cremos non seu servizo público que a piques está de cumprir 50 anos de traballo satisfactorio”. “A UNED colocouse á vangarda da educación non presencial ao poñer a disposición da comunidade educativa todos os medios tecnolóxicos ao seu alcance, para situala como pioneira no uso dás tecnoloxías da información”, engadiu o delegado da Xunta, quen tamén sinalou que a UNED, “ é e seguirá sendo a opción para todos aqueles que teñen un soño e loitan para facelo realidade. Foron moitas xeracións de ourensáns as que se formaron en UNED Ourense, e seguen a facelo neste período de matrícula que permanece aberto ata ou 10 de novembro”.

No salón do Centro Cultural Marcos Valcárcel estaban o subdelegado do Goberno en Ourense, Emilio Afonso; o subdelegado de Defensa, coronel Gustavo Doncel; varios deputados e deputadas autonómicas, nacionais, senadores; o director xerente de Expourense, Rogelio Martínez; a vicerreitora do campus ourensán da Uvigo, Esther de Blas, e tamén empresarios, profesores titores, estudantes e público en xeral.

Memoria do curso 20-21

A secretaria de UNED Ourense, e profesora titora, María Concepción Álvarez Gómez, deu conta da Memoria deste Centro Asociado no último ano. “As restricións que o pasado curso acompañáronnos obrigáronnos a enfrontar o desafío que supuxo para o noso centro impartir ao mesmo tempo todas as titorías presencial e telemáticamente, o que significou tutorizar case 1.500 materias, das que preto dun terzo foron presenciais ou emitidas desde Ourense e o milleiro restante recibidas por webconferencia desde os outros trece centros asociados cos que formamos o Campus Noroeste. Vaia desde aquí o noso agradecemento aos alumnos e aos titores, especialmente estes últimos, polo esforzo adicional que supuxo impartir as titorías durante o estado de alarma”, dixo a secretaria.

A esta novidade derivada da pandemia, pero que seguramente veu para quedar, hai que sumar a impartición do cuarto curso do grao de Criminoloxía, o que supón contar coa primeira promoción de graduados nesta materia en UNED Ourense. Tamén destacou a continuidade do programa da UNED Senior, que chegou á súa sexta edición, iso si en formato dixital. “Todo este labor foi posible grazas a uns recursos humanos que supoñen 56 profesores titores no Centro Universitario de Ourense, outros 11 na Extensión da Rúa e 9 traballadores de Administración e Servizos que atenden a máis 1.100 alumnos e alumnas matriculados só en Ensinos Regrados, aos que habería que sumar os matriculados nas actividades formativas e de extensión universitaria: outros 650 en total que constitúen a auténtica razón de ser do noso Centro Asociado”, manifestou Álvarez Gómez.

En canto á procedencia do alumnado de UNED Ourense, provén no seu maior parte, (case un 82%), da provincia de Ourense, “certificando o que, cremos, constitúe un importante labor social na medida en que proporcionamos formación a un número moi significativo de ourensáns e ourensás que doutro xeito terían difícil acceder ao ensino superior. Con todo, tamén temos porcentaxes significativas de alumnos procedentes das outras tres provincias galegas (case un 16%) que elixen o noso centro e aos nosos profesores e profesoras para completar a súa formación”, indicou a relatora. Por comarcas de orixe do alumnado domiciliado na provincia, temos representación de todas elas, destacando en primeiro termo os procedentes da comarca ourensá, que supoñen preto dun 70% do total, seguidos dos das comarcas do Carballiño, Verín, e A Limia, nos tres casos con porcentaxes que roldan ou superan o 5%. Se consideramos as grandes áreas de coñecemento, o alumnado que opta por Ciencias Sociais e Xurídicas representa o 40% do total, seguido polo de Ciencias da Saúde (20%), Artes e Humanidades (16%), o Curso de Acceso (6%), o alumnado de Ciencias Experimentais e Enxeñería (en conxunto un 7%) e os alumnos e alumnas de CUID e Posgraos (11%). “Se comparamos as grandes liñas evolutivas de matrícula no último sexenio por esas grandes áreas de coñecemento, debemos destacar, en primeiro termo, un lixeiro ascenso no número de alumnos matriculados no pasado curso académico que se reflicte en case todas esas grandes áreas de coñecemento. Sen dúbida é un dos efectos positivos que trouxo consigo a pandemia e que consolida non só o liderado da UNED no ensino a distancia, senón que testemuña o desexo de superación persoal e o ansia de adquirir coñecementos do noso alumnado nunhas condicións especialmente difíciles para moitos deles. Cabe esperar, con todo, que a recuperación parcial da actividade económica e o retorno ao mercado laboral dunha parte deles teña o seu reflexo na matrícula deste curso que hoxe inauguramos”, engadiu María Concepción Álvarez.

Por idades, seguiu expoñendo a secretaria, “a maior concentración de alumnos prodúcese no tramo de 24 a 49 anos, aínda que temos cumprida representación desde os 19 ata os 82 anos, o que vén certificar o papel complementario da UNED respecto da Universidade presencial na medida en que, como xa sinalamos, boa parte dese alumnado non tería posibilidade de cursar estudos universitarios de non existir a nosa oferta educativa”. Foi especial aceno de identidade de UNED Ourense a aposta pola formación continua de calidade máis aló dos ensinos regrados. Así, o pasado curso académico “tentamos profundar nesa liña, prestando especial atención ás actividades de extensión universitaria e culturais, que por esixencias da pandemia celebráronse todas elas telemáticamente. Dentro da variada oferta de cursos destacan os centrados nos principais eixos de desenvolvemento potencial de Ourense (viticultura e patrimonio cultural e relixioso), aos que se unen outros que contaron cunha destacada participación como Introdución á computación, as tradicionais Xornadas de Historia Contemporánea e do Tempo Presente ou os relacionados coa Formación en prevención fronte a propagación do Covid 19 e cos riscos asociados ao teletraballo.

En total, no curso académico que finalizamos, levamos a cabo 18 actividades de extensión universitaria e culturais con 650 alumnos e alumnas matriculados tanto de Galicia como do exterior, o que supón para nós atender 123 días na o ano de formación non regrada e un total de 450 horas de formación”. Entre este tipo de accións áchase tamén a UNED Senior, que aínda que tivo que desenvolverse de forma telemática, “os nosos maiores resistiron o reto e, aínda que con menor número de matriculados, impartíronse en liña as materias de Linguaxe e técnicas artísticas e Arte española antiga e medieval. “Vaia desde aquí a nosa felicitación a todos eles e o noso especial agradecemento á Deputación Provincial de Ourense, que non só pon á nosa disposición o Centro Cultural Marcos Valcárcel senón que subvenciona co 50% do custo da matrícula ao alumnado domiciliado na provincia ourensá”, dixo Álvarez Gómez. A isto hai que engadir 12 prácticas de alumnos e alumnas en entidades públicas e privadas só nos másteres de Avogacía, Formación do Profesorado e Psicoloxía Sanitaria, ademais doutras 24 prácticas nos graos de Educación Social, Psicoloxía, Pedagoxía, Traballo Social e Criminología. Por último, a secretaria de UNED Ourense mostrou o agradecemento da Dirección de UNED Ourense cara ás nosas entidades patrocinadoras: a Deputación Provincial de Ourense, o Concello de Ourense, a Universidade Nacional de Educación a Distancia, a Xunta de Galicia e o Concello da Rúa, polo esforzo realizado para o sostemento do noso Centro Asociado. O compromiso diario de todas estas institucións co Centro Asociado de Ourense é a mellor garantía para que podamos afrontar con solvencia o que serán os grandes retos da educación do futuro”.

Lección inaugural

A lección inaugural foi pronunciada pola profesora titora doutora María Vitoria Carrera baixo o tíitulo: Educar e humanizar: a prevención do acoso escolar desde unha pedagoxía crítica e queer. Trátase, dixo a relatora, de “un tema que nos preocupa como familias, educadoras, investigadoras e como sociedade en xeral”. E, engadiu, “un reto poder transmitirvos en tan curto espazo de tempo, dunha forma coloquial, pero sen perder a rigorosidade que merece, que é esta problemática, como debe ser comprendida e ou máis importante, como podemos previla e como podemos intervir nela”. Para iso, Carrera organizou a súa intervención en catro apartados: na primeira parte fixo unha aproximación conceptual ao fenómeno, abordando as limitacións que ten o acotamiento científico de termo. A continuación presentou o seu prevelancia, visibilizando nomes propios de adolescentes vítimas de acoso escolar. En terceiro lugar abordou varias variables que “explican e manteñen ou fenómeno” para rematar compartindo co auditorio “que podemos facer desde ou ámbito educativo”.

A doutora Carrera explicou que “o bullying causa unha terrible dor aos nenos/as e adolescentes que ou sofren, pero que é en realidade o bullying? O bullying constitúe un subtipo de comportamento violento, formado por accións negativas que afectan non só á dimensión física, senón tamén a dimensión psicosocial da vítima. A tradición investigadora, maioritariamente levada a cabo desde ou ámbito dá psicoloxía educativa, sinala que esta problemática debe ser de carácter repetitivo e prolongado non tempo, ter un carácter deliberado e intencional e enmarcarse nun desequilibrio de poder entre quen agrede e quen é agredido/a. Con todo, esta definición tradicional é limitada e restritiva, especialmente polo que se refire aos criterios de sistematicidade e intención deliberada de danar”. Engadiu a conferenciante que “ sen dúbida, é ou desequilibrio de poder, o que diferencia ó bullying doutras situacións de conflito ou agresión na escola”.

En relación coa expansión do fenómeno, sinala que “a maior parte das investigacións foron levadas a cabo inicialmente non contexto europeo, cun desenvolvemento máis tardío en Norte América, observándose unha significativa falta de uniformidade nos resultados obtidos”.

Salientou María Vitoria Carrera que segundo a último macro estudo da Unesco, “no mundo enteiro 1 de cada 3 menores sofre bullying”. Dixo que en canto a que variables explican e manteñen a dinámica do acoso escolar “os estudos maioritarios sobre o bullying teñen prestado unha excesiva atención a análise dous factores individuais de corte psicolóxico, simplificando e patoloxizando esta problemática ao desligala das normas e os discursos sociais relativos ás identidades normativas e non normativas que permitirían unha mellor comprensión e abordaxe da mesma. Estas variables de compoñente máis social, concretamente as normas e os discursos sociais en torno ao xénero e á sexualidade, á etnia, á discapacidade, ou a calquera outra categoría identitaria que separe ó menor do grupo maioritario, foron silenciadas e subestimadas na análise da violencia entre iguais, comprometendo non só a mellor comprensión do fenómeno, senón especialmente as políticas e estratexias educativas de prevención e intervención”. Desafortunadamente, indicou a relatora da lección inaugural, “ calquera diferenza que separe a un neno, meniña ou adolescente da ‘norma’ pode ser un factor que desencadee o bullying. Con todo, a crave está en sinalar e comprender que non é a diferenza da vítima a causa dos malos tratos entre iguais, senón o sexismo, a homofobia, o racismo e, en xeral, as actitudes negativas cara á diversidade en todas as súas manifestacións. En definitiva, as actitudes intolerantes e excluíntes cara á diferenza. Non é, polo tanto, a identidade de Nerea, Alan, Arantxa ou Makenzie, nin a suposta vulnerabilidade do seu carácter, o que puxo fin as súas vidas, senón ou prexuízo cara a diversidade e a indiferenza e inacción social e escolar cara a súa dor e cara ou seu sufrimento”. Máis aló de buscar responsabilidades, a María Vitoria Carrera parécelle urxente “ poñernos no camiño para previr e deter a violencia escolar. Para isto é necesario, en primeiro lugar, partir do convencemento de que educar vai moito máis alá de instruír”. “Educar debe ser hoxe, máis que nunca, humanizar. Así, a tarefa educativa debe ser afrontada como unha tarefa de coidado, orientada, como xa sinalaba a Declaración Universal de Dereitos Humanos no ano 1948, ó desenvolvemento integral da personalidade e ó fortalecemento do respecto ós dereitos humanos e as liberdades fundamentais; e, en definitiva, orientada a perfeccionar a humanidade do alumnado e da cidadanía”, indicou a relatora. Esta mencionou a necesidade de “aceptar e celebrar o carácter transformador da educación, orientado á consecución da xustiza social; e, en consecuencia, ten que garantir a formación en valores de calidade para todo alumnado, a través dunha ética de mínimos morais, universal, pública e laica que se organiza arredor do ben común e que atopa ou súa razón de ser na emancipación das persoas e na evitación do sufrimento e a dor”. E así, neste contexto, sinala a doutora Carrera que “ a prevención do acoso escolar pode artellarse a través dunha pedagoxía crítica e queer. A Pedagoxía Queer, desenvolta a partir da Teoría Queer, ofrece unha resposta eficaz as dinámicas de violencia e exclusión entre iguais. O termo Queer significa friki ou raro, e foi utilizado no pasado como insulto cara ás persoas sexualmente diversas, resignificándose posteriormente, grazas á actividade reivindicativa deste colectivo, nun termo que reflicte o orgullo de ser diferente. A principal premisa desta pedagoxía consiste en problematizar a educación, interrogando ás prácticas pedagóxicas da normalización e prestando atención ás exclusións que estas producen ao negar a autodeterminación das persoas e dos pobos para nomear a súa identidade , ao erixir a cisexualidade, a hetorosexualide, a blanquitude e a cultura occidental como centro e norma de todas as cousas”.

Para rematar, a conferenciante manifestou que “ especificamente, en relación ó acoso escolar, a Pedagoxía Queer urxe a:

a) ir máis aló das medidas reactivas que implican exclusivamente a aplicación de sancións no marco de protocolos

b) superar as políticas antibullying xenéricas que non abordan explicitamente os rumbos relativos ás identidades de xénero, sexuais, culturais e un longo etcétera

c) promocionar a empatía e a ética do coidado en todo o alumnado

d) e promover discursos igualitarios e de valoración da diversidade en todas as súas manifestacións.

Na encrucillada entre educar/humanizar/liberar e instruír/adoutrinar, non esquezamos que a verdadeira educación é aquela que promociona ou desenvolvemento da dimensión humana en toda a súa amplitude e riqueza, e non só a súa dimensión racional”.

Representante dos estudantes egresados

En representación dos alumnos egresados interveu Andrea Álvarez Gómez, recentemente graduada en Criminoloxía, con mención en Psicoloxía da Delincuencia. “Hai 4 anos comecei a miña experiencia na UNED, sendo o primeiro ano o máis duro. Os comezos sempre son difíciles, e neste caso, podería dicir que aínda máis polo medo xerado por mor de comentarios acerca da dificultade de estudar nesta universidade, pola súa esixencia e a necesidade dunha gran autonomía á hora de organizarse e prepararse para os exames, en comparación con outras universidades”, manifestou. “A iso súmanse as inseguridades de empezar algo novo, coma se escollería a carreira adecuada, se realmente gustarame ou se serei capaz de exercer diso. Estas inseguridades vanse disipando durante o transcurso do grao”, engadiu a egresada.

Álvarez sinalou que estaba “afeita ao ensino presencial, e pasar a estudar na UNED foi un gran cambio. Con todo, non é tan fero o león como o pintan, e unha vez adaptada a esta nova dinámica deixou de facerse tan costa arriba. Claro que é difícil, pero difícil non significa necesariamente malo, pois canto máis traballo conleva algo, maior valor e satisfacción producen”. Recoñeceu a representante dos estudantes que terminaron os seus graos que o formarse na UNED achegoulle “unha enorme aprendizaxe, non só no académico, senón tamén no persoal. Aprendín a importancia de autogestionarme, de sacarme eu soa as castañas do lume porque, a pesar do gran apoio que foron os nosos titores, dándonos material extra, explicacións e seguindo moi de preto os nosos progresos en cada materia, non podemos esquecer que son horas moi limitadas e a maior carga de estudo sopórtaa o estudante só”.

Andrea Álvarez tivo palabras para quen comeza a súa andaina formativa na UNED e así lles di que “canto máis avanzas na carreira máis a gozas. Sobre todo, destacaría o último ano pois ao ser a recta final resulta unha das etapas de maior aprendizaxe, grazas en parte ao practicum, onde dalgunha forma comezas a experiencia no mundo laboral”. A representante dos alumnos egresados resume a súa experiencia como estudante na UNED como “unha experiencia xenial chea de aprendizaxe e crecemento persoal, onde coñecín xente marabillosa, tanto profesores como a compañeiros, aos que agora podo chamar amigos. Desexo aos novos estudantes moita sorte, que lles vaia xenial e lembrarlles que o mellor está por vir”.

Un total de 21 estudantes recibiron o seu diploma e bolsas da UNED ao terminar os seus estudos superiores. Entre eles estaba Eduardo Carneiro que, sendo invidente, se graduó en Dereito. O aplauso que recibiu foi especial. Este egresado é un exemplo vivo de que na UNED, querendo, todo é posible, pois a universidade adáptase aos seus alumnos, incluídos os que presentan algunha discapacidade física a través de UNIDIS. A secretaria do Colexio de Economistas de Ourense, Isabel Iglesias Arce, leu a acta polo que o Colexio concede premio ao mellor expediente do curso 2019-2020 en Economía. O premiado é Francisco Rodríguez López, quen ademais de haberse graduado en Económicas xa estudara anos atrás Enxeñería. Recibiu un diploma e placa de mans da decana dos economistas ourensáns, Carmen Sampayo David. O premiado mostrou o seu agradecemento. Formará parte gratis dos asociados durante un ano e poderá acudir a varios cursos tamén @gratuitamente. Tras esta entrega, a vicerreitora Primeira procedeu a inaugurar o curso en nome do Reitor da UNED, Ricardo Mairal Usón. A continuación, todos os presentes subiron á planta baixa do Marcos Valcárcel para escoitar un concerto da Capela Madrigalista, que cantou seis composicións, sendo a última, o himno universitario Gaudeamus Igitur, cuns arranxos que lle dan maior beleza á melodía tradicional. Interpretaron dous espirituais Hold on, Swing Low, e tamén Bolboreta e Somos uno, Sisi ni Moja. Foi unha actuación moi aplaudida que serviu de broche de ouro para o final deste acto solemne.