Mapa web
Youtube
Instagram
Campus UNED

Monterrei analiza esta fin de semana desde o seo parador a pegada xudea deixada neste  territorio, dentro dun curso organizado pola UNED

4 de octubre de 2019

A primeira xornada incluiu unha cata de viños Kosher tras coñecer datos da presenza  hebraica en Galicia mentres o director insistiu en coñecer ben a Historia para loitar contra a posverdade dende a  investigación rigorosa

OURENSE, 4 de outubro de 2019.- Organizado pola UNED, está a celebrarse no Parador de Monterrei o curso de extensión universitaria A achega da comunidade xudía á historia da vila de Monterrei. Está dirixido polo profesor doutor Enrique Canteira Montenegro, catedrático de Historia Medieval da UNED e coordinado polo profesor titular de Historia Contemporánea da Universidade de Vigo e profesor titor da UNED, doutor Julio Prada Rodríguez.  Patrocinan o  Concello de Monterrei, a Xunta a través do Xacobeo 21 e revísta Vinos y Caminos. Colaboran Paradores e a Asociación  Galega de  Amizade con Israel.

O curso foi inaugurado polo director da UNED en Ourense, doutor Jesús Manuel García Díaz. “A UNED é unha universidade moi sensible cos temas que preocupan nos municipios da nosa provincia para tratalos e profundar neles en forma de curso de extensión universitaria. Ao longo de cada ano académico curso son varios os que celebramos. Certamente sobre as máis diversas materias.  A historia ten un oco primordial na nosa programación. E con ela volvemos a este Parador, á Fortaleza impoñente de Monterrei, onde se vai a desenvolver esta iniciativa”, sinalou ante unha sala chea de alumnos. 

Ao tratarse dun curso de historia, o director non quixo obviar é a necesidade de armarse intelectualmente contra a  postverdade, “onde todo cuéstionase, ata as investigacións científicas de toda clase. Fronte á verdade que cada un quere impor como dogma, apartemos ese “díxome  díxome” e centrémonos nas fontes do coñecemento rigoroso, o que ten que ser  un revulsivo contra a  antiilustración, e proporcionarnos  ese prestixio hoxe tan degradado nesta sociedade na que o sabemos todo pero non podemos nada, como sinala Mariña Garcés”.  Parafraseando a esta autora, García Díaz sinalou que nos atopamos, máis que nun tempo de  postverdad, nunha época póstuma, entendida como a imposición dun novo relato, único e lineal: o da destrución irreversible das nosas condicións de vida”.

Loitar contra a ideoloxía póstuma supón facelo contra a credulidade. Por iso o director da UNED indicou que hai que ir ás fontes do coñecemento, da Historia, para ancorar ben o saber, buscando a verdade. Establecer a verdade, dinos Julian  Baggini, require virtudes  epistémicas como a modestia, o escepticismo, a apertura a outras perspectivas; espírito de indagación colectiva, disposición a enfrontarse ao poder, desexo de crear mellores verdades e a vontade de deixar que os feitos guíen nosa moral. “A Universidade débenos ensinar a pensar por nós mesmos, pero non en solitario; a ser escépticos, non  cínicos; hai que buscar perspectivas alternativas non como verdades alternativas senón para enriquecer a verdade”, dixo García.

O alcalde de Monterrei, José Luis Suárez Martínez felicitou á UNED por organizar este curso sobre a pegada xudía e agradeceu a todos os presentes a súa resposta a esta convocatoria. A primeira relatora, María Gloria de Antonio Rubio, doutora en Historia pola UNED, é unha gran coñecedora do mundo xudeu en Galicia. Esta investigadora do CSIC sinalou como a documentación acerca da poboación en Galicia, salvo en Ourense, “impídenos un estudo demográfico detallado  pòr comunidades, e ao mesmo tempo, obríganos a concentrarnos exclusivamente na cidade de Ourense”, pola riqueza de documentos que aquí se conservan do que foi unha cidade episcopal de mediano tamaño e que pode ser exemplo do mundo urbano galego. 

 Tributos que pagaban os xudeus

Citou os tributos específicos dos xudeus á facenda do Rey tales como a cabeza de peito, que consistía nunha cantidade económica anual coa que cada hebreo contribuía recoñecendo o señorío real e tamén pola especial protección que o monarca lle dispensaba. Este peito era moi cuantioso para os xudeus. Gloria de Antonio Rubio considera que era unha contribución desmesurada, que chegou a supoñer o pago de 4.320.000  maravedíes ao ano, calculando, di a relatora, 360 días por ano. 

Cada xudería tributaba unha cantidade extraordinaria, denominada servizo e medio servizo e así, no século  XV, segundo esta autora, cobrábase ao ano recadando 450.000  maravedíes. Ambos os tributos eran pouco importantes, segundo De Antonio Rubio.

Aínda había outro, dedicado a sufragar os gastos da guerra de Granada: o servizo dos casteláns de ouro. Así,  jada xudeu home de ata 20 anos de idade ou menor emancipado pagaba un castelán de ouro que viña ser 485  maravedíes. Grazas a estes tres impostos, Gloria de Antonio sinala que se pode facer un achegamento ao censo dos xudeus que vivían en Galicia.

Esta investigadora ten varias obras sobre esta temática e entre elas destaca Os xudeus en Galicia (1044-1492), na que fai precisamente un censo dos xudeus galegos, a súa distribución xeográfica, estuda as alxamas galegas, o barrio xudeu das cidades e vilas galegas sendo a primeira xudería galega a de Allariz e a principal, a de Ourense. A autora trata nesa obra rigorosa as actividades profesionais dos xudeus galegos, as súas relacións institucionais e os lazos coa comunidade cristiá así como a evolución das relacións de ambas as comunidades, nos que hai episodios varios como o do asalto á sinagoga de Ourense ou o apartar aos xudeus en barrios separados. 

Viños bíblicos    

Nesta primeira sesión houbo un relatorio sobre os viños da Biblia, incluíndo unha degustación de viños Kosher. Guiou esta sesión o técnico de viñedos de  Sefarad, da Oficina de Turismo de Ribadavia, Antonio Míguez Amil. A xornada acabou cunha mesa redonda na que participaron ambos os relatores, sumándose o alcalde de Monterrei e Rafael Sánchez  Bargiela, técnico do Arquivo e Biblioteca Municipais de Tui. O tema proposto foi  Sefarad e a oportunidade do turismo xudeu. Ourense é unha provincia, lembrouno o director da UNED na súa intervención inaugural, que debe centrarse tamén con decisión en potenciar o turismo cultural, que podería chegar a ser unha boa industria distintiva de todo o territorio provincial.  Aos poucos van seguindo iniciativas, ás que se suma esta de o curso da UNED, dedicada a establecer propostas que viren arredor da cuestión xudía. Sen saír da provincia, este tema dá para varias e interesantes accións. 

 Visita guiada 

A segunda xornada, prevista para toda a mañá deste sábado, día 5 de outubro, constará de tres citas: a primeira, ás 09.00 horas, coa relatorio Pegadas conversas en Galicia, a cargo de Diego Valor Bravo, doutor en Análise Política e dos medios de comunicación pola  URJC. É membro da Sociedade de Ciencias e Relixións da Universidade Complutense de Madrid. Tras a súa intervención falará Felipe Aira Pardo, investigador e historiador local de Monforte de Lemos. O seu tema titúlase: A  comunidade  xudea e  xudeoconversa de Monforte. Ao mediodía comezará unha visita guiada por Monterrei e o seu cemiterio xudeu.

Carretera de Vigo Torres do Pino  s/n Baixo 32001 Ourense - . Tel. 988371444 info@ourense.uned.es